Milli mála - 01.01.2011, Side 65

65
MAGNÚS FJALLDAL
misskilið. Þá hafi ekki hjálpað að Matthías styddist við sænska
þýðingu C. A. Hagbergs, sem væri meingölluð, og treysti henni
betur en eigin þekkingu á frummálinu.10
Næst vék Eiríkur að textanum sjálfum og taldi upp 24 þýð-
ingavillur sem hann hefði fundið og það einungis í fyrsta þætti.
Yrði það að duga, því að rúmsins vegna hefði hann ekki tök á að
sýna fleiri dæmi.11 Af einstökum villum sem hann tíundaði má
nefna að Matthías lætur Óthelló kyrkja en ekki kæfa Desdemónu,
eðla verður að froski, línum í frumtexta er sums staðar sleppt,
orðum bætt við sem breyttu merkingu frumtextans og íslenski
textinn á köflum óskiljanlegur. Hér er því við að bæta að Eiríkur
var með öllu ósveigjanlegur í þeirri afstöðu sinni að texta yrði að
þýða frá orði til orðs,12 en þannig vann Matthías alls ekki eins og ég
mun víkja betur að síðar. Þannig voru margar aðfinnslur Eiríks þess
eðlis að ekki verður annað séð en Matthías leysi málin ágæt lega,
þótt það brjóti í bága við þessa stefnu Eiríks. Að lokum klykkti
Eiríkur út með þeim orðum að þýðingin væri í heild „ónýtt verk“,
„ósamboðið inum klasíska frumhöfundi“, „blygðunar innsigli dug-
leysis og vanræktar“ og til þess fallin að „gjöra bókmenntir þjóðar-
inn ar að athlægi“. Því næst setur höfundurinn fram þá ósk – sem
hann undirstrikar svo enn frekar með því að skáletra hana – að
forseti Hins íslenzka bókmenntafélags, Magnús Stephensen, „gæti
betr skyldu sinnar næst“ (bls. 142).
Þórunn Erlu Valdimarsdóttir lýsir viðbrögðum við þessum
ritdómi Eiríks þannig að áhrif hans hafi farið „sem rafmagn um
íslenskan menningarheim“ og þótti ýmsum að hann hefði farið
skammarlega með Matthías,13 enda mætti margt gott um Óthelló-
þýðingu hans segja. Matthías var þó til í að fallast á sumt í gagnrýni
Eiríks og þá sérstaklega það að heilar línur skyldu hafa fallið niður.14
En fyrstu viðbrögð við ritdóminum komu þó ekki frá Matthíasi
heldur Magnúsi Stephensen sem ekki var vanur að láta andstæðinga
10 Þjóðólfur, 15. desember 1883, bls. 138.
11 Sama blað, 15. desember 1883, bls. 138–140 og 22. desember 1883, bls. 141–142.
12 Stefán Einarsson, Saga Eiríks Magnússonar, bls. 101.
13 Þórunn Erlu Valdimarsdóttir, Upp á sigurhæðir, bls. 374.
14 Sama rit, bls. 374. Þess má geta að Matthías kenndi ritnefndinni um að svo hefði farið og stóð
greinilega í þeirri trú að hún hefði skipt sér eitthvað að útgáfunni. Sjá Kristján Albertsson, Bréf
Matthíasar Jochumssonar til Hannesar Hafsteins, Reykjavík: Ísafoldarprentsmiðja, 1959, bls. 31.