Læknablaðið - 15.04.2007, Blaðsíða 11

FRÆÐIGREINAR / STIKILBÓLGA
Stikilbólga hjá börnum á íslandi
Anna Freyja
Finnbogadóttir1
Læknir
Hannes
Petersen1,2
Háls,- nef og
EYRNALÆKNIR
Þröstur Laxdal1,3
Barnalæknir
Friðrik
Guðbrandsson1,2
Háls,- nef og
EYRNALÆKNIR
Þórólfur
Guðnason1,3
Barnalæknir
Ásgeir
Haraldsson1,3
Barnalæknir
dæknadeild Háskóla íslands,
2háls-, nef- og eyrnadeild
Landspítala,
3Bamaspítali Hringsins,
Landspítala Hringbraut.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Ásgeir Haraldsson,
Barnaspítala Hringsins,
Landspítali Hringbraut,
101 Reykjavík,
ísland.
Sími 5433050/5431000.
asgeir@lsh.is
Lykilorð: stikilbólga, nýgengi,
miðeyrnabólga, sýklalyfja-
notkun.
Ágrip
Inngangur: Stikilbólga er sýking í stikilholrým-
um gagnaugabeins og fylgikvilli miðeyrnabólgu.
Erlendar rannsóknir benda til að síðustu ár hafi
nýgengi aukist með breyttri notkun sýklalyfja
við miðeyrnabólgu. Tilgangur rannsóknarinnar
var að skoða faraldsfræði, einkenni og meðferð
stikilbólgu á íslandi síðustu 20 ár með sérstaka
áherslu á börn með stikilbólgu, ásamt fylgni sýkla-
lyfjanotkunar við nýgengi stikilbólgu.
Sjúklingar og aðferðir: Upplýsingar um þá sem
greindust með stikilbólgu á árunum 1984-2002 á
Barnaspítala Hringsins, Landakoti og Landspítala
(áður Borgarspítali og Sjúkrahús Reykjavíkur)
voru skráðar og sjúkraskrár þeirra sem greindust
á árunum 1999-2002 voru skoðaðar. Hjá heil-
brigðisráðuneytinu fengust upplýsingar um sýkla-
lyfjanotkun á íslandi á tímabilinu 1989-2002.
Niðurstöður: Alls greindust 84 með stikilbólgu á
árunum 1984-2002, þar af 52 börn (62%). Miðaldur
þeirra var 2 ár og 8 mánuðir. Drengir voru 58%.
Tuttugu og sex (50%) börn voru yngri en 3 ára. Á
árunum 1999-2002 greindust 28 börn, miðaldur var
2 ár og 2 mánuðir. Fimmtán börn (54%) leituðu til
læknis innan viku fyrir innlögn og greindust með
miðeyrnabólgu. Ellefu börn (73%) fengu viðeig-
andi sýklalyf en fjögur (27%) fengu ekki meðferð
fyrir innlögn. Á tímabilinu 1989-2002 var marktæk
fylgni á milli minnkandi notkunar sýklalyfja hjá
börnum og vaxandi nýgengis stikilbólgu (r =-0,68;
p = 0,007).
Ályktanir: í kjölfar breyttra ráðlegginga um sýkla-
lyfjanotkun við miðeyrnabólgu á íslandi sem
birtar voru upp úr 1990 dró úr notkun sýklalyfja
hjá börnum og nýgengi stikilbólgu jókst en óvíst
er hvort um beint orsakasamhengi er að ræða.
Mikilvægt er að greina miðeyrnabólgu og með-
höndla á réttan hátt, og vera vakandi fyrir alvar-
legum fylgikvillum, einkum hjá ungum börnum.
Inngangur
Stikilbólga er alvarleg sýking í slímhúðarþekju
holrýma í stikli (stikilhluta processus mastoideus)
gagnaugabeins. Sýkingin er fylgikvilli miðeyrna-
bólgu sem er algeng hjá börnum. Áður en sýklalyf
komu til sögunnar var algengt að stikilbólga fylgdi
í kjölfar miðeyrnabólgu en nýgengi stikilbólgu
minnkaði mjög á síðustu öld með aukinni sýkla-
ENGLISH SUMMARY
Finnbogadóttir AF, Petersen H, Laxdal Þ, Guðbrandsson F, Guðnason Þ, Haraldsson Á
Mastoiditis in children in lceland
Læknablaðið 2007; 93: 275-301
Introduction: Mastoiditis is an infection in the
mastoideusprocess and is a complication of otitis media.
Studies have revealed that the incidence might be
increasing with altered antibiotic usage. The aim of the
current study was to describe the epidemiology, clinical
symptoms and treatment of mastoiditis in lceland during
the last two decades with special emphasis on children
and to study possible correlations between antibiotic use
and incidence of mastoiditis.
Patients and methods: Information on patients
diagnosed with mastoiditis during the period 1984-2002
at The Children’s Hospital lceland, The Department
of Paediatrics, Landakoti and Landspitali - University
Hospital lceland was gathered and clinical data were
recorded from patients records of children diagnosed
with mastoiditis during 1999-2002. Information on
antibiotic use during the years 1989-2002 was obtained
from the Ministery of Health in lceland.
Results: Eighty-four patients were diagnosed with
mastoiditis during the period 1984-2002. Of those, 52
(62%) were children iess than 18 years of age. The mean
age of those children was 2 years and 8 months. Boys
were 58%. Twenty six (50%) of the children were less
than three years old. During the years 1999-2002, a total
of 28 children were diagnosed; the mean age was 2 years
and 2 months. Fifteen children (54%) sought medical
attention within a week prior to admission to hospital and
had been diagnosed with otitis media. Eleven children
(73%) were appropriately treated with antibiotics prior to
the diagnosis of mastoiditis but four (27%) received no
antibiotics. During the period 1989-2002, a statistically
significant correlation was detected between decreased
antibiotic use among children and increasing incidence of
mastoiditis (r=-0.68; p=0.007).
Discussion: Following changes in guidelines for
antibiotic prescriptions for otitis media in lceiand during
the nineties, antibiotic use in children decreased at the
same time as the incidence for mastoiditis increased.
It is uncertain, however, if a causal relationship exists.
It is important to diagnose and appropriately treat otitis
media, while staying alert for serious complications,
especially in young children.
Keywords: mastoiditis, antibiotic use, otitis media.
Correspondence: Ásgeir Haraldsson asgeir@lsh.is
Læknablaðið 2007/93 275