Læknablaðið - 15.04.2007, Qupperneq 99

UMRÆÐA & FRÉTTIR /SJÚKRAFLUTNINGAR
góð reynsla. Meginhluti björgunarstarfs þyrlusveit-
arinnar felst í því að koma slösuðu fólki í sjúkrahús í
Reykjavík. Veðuraðstæður eru hagstæðar fyrir sveit-
ina í Reykjavík.
Öryggi í rekstri hlýtur að mega tryggja þótt ein
eða fleiri af þyrlum Landhelgisgæslunnar verði
staðsettar annars staðar en í Reykjavík. Eðli máls-
ins samkvæmt flytur þyrlusveitin slasað fólk til
Reykjavíkur og eru það í sjálfu sér engin rök fyrir
því að staðsetja þyrlurnar þar, þvert á móti mætti
oft stytta flugtíma með því að staðsetja þær annars
staðar. Staðsetning á þyrlum á að miða að því að
notagildið sé sem mest fyrir landsmenn alla og sæ-
farendur á hafinu umhverfis ísland. Aðeins á þann
hátt verður arðsemi dýrra fjárfestinga hámörkuð.
I skýrslunni segir einnig undir lið 3.
Þarfagreining: Til að tryggja hér öfluga þyrlubjörg-
unarþjónustu er að lágmarki eðlilegt að miða við að
björgunargetan verði a.m.k. sú sama og nú er, þ.e. að
unnt verði að sinna leit og björgun á þyrlu á landi og
innan 200 míina efnahagslögsögu íslands við erfiðar
veðuraðstæður og bjarga um borð í þyrlu allt að 10
manns á þeim ystu mörkum.
Þarna eru greinarhöfundar sammála skýrslu-
höfundum. Sú ráðstöfun að staðsetja allan þyrlu-
flotann undir Skógarhlíð uppfyllir ekki þetta
markmið. Bruni eða aðrar hamfarir gætu hæglega
grandað öllum vélakosti samtímis. Alvarleg slys
eru ekki bundin við suðvesturhornið þótt þorri
landsmanna búi þar. Þyrlur koma oft að gagni
þegar þarf að flytja sjúklinga sem hafa hlotið há-
orkuáverka í umferðarslysum úti á landi, sjóslys-
um og slysum tengdum ferðamennsku. Það er
krafa nútímans að brugðist sé við með sem styst-
um viðbragðstíma. Flugtími þyrlu frá Reykjavík
til Norðfjarðar er um tvær klukkustundir. Mótrök
sem hafa verið borin fram gegn því að staðsetja
eina eða fleiri af þyrlunum utan Reykjavíkur eru
meðal annars þau að sú ráðstöfun feli í sér auk-
inn kostnað vegna greiðslu dagpeninga til áhafna
þyrlanna. Auðvelt er að komast hjá dagpeninga-
greiðslum með því að flytja heimahafnir þyrlanna.
Höfundar telja að það eigi að kanna kosti og
kostnað við að staðsetja eina stóra björgunarþyrlu
(Aerospatiale Super Puma) á Norðausturlandi.
Sú ráðstöfun hefði verulega þýðingu fyrir íbúa
og ferðamenn á svæðinu öllu. Til dæmis siglir
farþegaferja til Seyðisfjarðar árið um kring og
nokkuð oft þarf að flytja sjúklinga landleiðina frá
Neskaupstað til Egilsstaðar,stundum við afar erfið
skilyrði. Heyrst hefur að Landhelgisgæslan hygg-
ist senda eina þyrlu af og til út á land, til dæmis á
álagstímum svo sem um Verslunarmannahelgi. Það
er skoðun höfunda að það sé alls ófullnægjandi
ráðstöfun. Viðbúnaðarstigið þarf að vera það sama
allt árið um kring. Læknir þarf að vera um borð og
gæti fyrirkomulagið verið á þá vegu að sérfræðing-
ar eða reyndir unglæknar í svæfingarlæknisfræði
eða bráðalæknisfræði væru á vakt í eina viku í
senn. Svona fyrirkomulag hefur gefist vel í Noregi.
Þar eru sjúkra- og björgunarþyrlur staðsettar á
15 stöðum, allt frá Arendal á suðurströndinni til
Banak í Finnmörku (10, 11). Til greina kemur að
læknir sé samtímis á vakt fyrir þyrlu og sjúkra-
flugvél á Akureyri. Slíkt fyrirkomulag væri til þess
fallið að styrkja þá þjónustu sem hefur byggst upp
hér á Akureyri á undanförnum árum.
Lokaorð
Það er ljóst að íbúar landsbyggðarinnar geta
aldrei setið við sama borð og þeir sem búa nálægt
Landspítala. Höfundar telja að það sé nauðsynlegt
að vinna markvisst að þróun bráðaþjónustu utan
spítala til að tryggja að sem flestir landsmenn og
sjómenn á hafi úti eigi kost á sérhæfðri aðstoð
eins fljótt og tök eru á þegar slys eða bráð alvarleg
veikindi eiga sér stað. Huga þarf að nýjum leiðum
til að tryggja að nýting fjárfestinga og mannauðs
sé sem best.
Höfundar hafa hér rakið nokkur forgangsatriði
næstu missera. FSA er eina sérgreinasjúkrahúsið
utan Reykjavíkur og þjónar sem varasjúkrahús
fyrir höfuðborgarsvæðið. Það væri skynsamlegt að
halda áfram að styrkja stoðir FSA sem miðstöðvar
bráðaþjónustu utan höfuðborgarsvæðisins eins og
unnið hefur verið að undanfarin ár.
Heimildir
1. Sjúkraflutningaskólinn, Akureyri. www.ems.is/ febrúar 2007.
2. Sigursteinsdóttir H. Menntun og þjálfun sjúkraflutningamanna.
Rannsóknarstofnun Háskólans á Akureyri, september 2006.
3. Dúason S, Gunnarsson B, Svavarsdóttir H. The ambulance
transport and services in Iceland - report of analysis from
the Icelandic NPP group. Akureyri: FSA University Hospital,
March 2006.
4. Björnsson HM. Bráðalækningar utan sjúkrahúsa: framtíðarsýn
Félags slysa- og bráðalækna. [S.I.: s.n.], nóvember 2006.
5. Magnúsdóttir H, Gunnarsson B, Sigurbergsson F. Air medical
transport in Iceland. In: Blumen IJ, Lemkin DL, eds. Principles
and direction of air medical transport. Salt Lake City:
Omnipress, 2006:635-7.
6. Dúason S. Sjúkraflug á íslandi: framtíðarsýn 1998-20xx.
Akureyri: [höf.], nóvember 1998.
7. Magnúsdóttir H. Læknavakt fyrir sjúkraflug frá Akureyri.
Læknablaðið 2002; 88:436.
8. Jósafatsson KH, Hauksson Ö. Úttekt á sjúkraflugi á íslandi:
skýrsla unnin fyrir Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið.
Verk- og kerfisfræðistofan ehf, Reykjavík 1999.
9. Eiríksson S, Magnússon L, Lárusson GKr.
Þyrlubjörgunarþjónustaáíslandi-tillöguraðframtíðarskipulagi.
Reykjavík: [s.n.], júlí 2006. domsmalaraduneyti.is/media/
Skyrslur/thyrluskyrsla.pdf.
10. Langhelle A, Lossius HM, Silfvast T et al. Emergency medical
service in the Nordic countries. Scand J Trauma Emerg Med
2004; 12:212.
11. Fredriksen K. An overview of air medical transport in Norway.
In: Blumen IJ, Lemkin DL, eds. Principles and direction of air
medical transport. Omnipress, Salt Lake City 2006:657-60.
Læknablaðið 2007/93 363