Læknablaðið - 15.04.2007, Blaðsíða 14

FRÆÐIGREINAR / STIKILBÓLGA
Tafla II. Einkenni við skoðun 28 barna.
Fjöldi %
Hiti*
<38°C 10 36
38-39°C 11 39
>39°C 7 25

Bólga/roði yfir stikilbeini 27 96
Útstandandi eyra 21 75
Graftarpollur yfir stikilbeini 3 11

Hljóðhimna
Óeðlileg** 26 93
Rof 3 11
♦Hæsti hiti fyrsta sólarhring eftir innlögn. **Roði, frambungandi hljóóhimna, graftarlitur vökvi bak við hljóöhimnu.
læknis fyrir greiningu og verið meðhöndluð með
sýklalyfjum (tafla I).
Einkenni við greiningu
Háls-, nef- og eyrnalæknar skoðuðu öll börnin við
innlögn. Öll börnin höfðu einkenni miðeyrnabólgu
nema tvö. Annað barnið var fjögurra mánaða
gamalt en hitt níu ára og hafði þremur vikum fyrr
fengið rör í bæði eyru.
Börnin höfðu haft einkenni stikilbólgu að
meðaltali í 1,5 daga fyrir greiningu (staðalfrávik
1,2 dagar). Fimm börn höfðu haft einkenni lengur
en einn dag. í töflu II er greint frá einkennum er
börnin höfðu við greiningu.
Rannsóknir
Blóðsýni var tekið úr öllum börnum komudag
en ekki fundust niðurstöður rannsókna hjá einu
barni.
Hjá 11 börnum (41%) mældist fjöldi hvítra
blóðkorna >15.000 x 109/L og var það einkum hjá
yngstu börnunum.
„C-reaktívt prótein” (CRP) var mælt hjá 24
börnum og var á bilinu 5-420 mg/L. Hjá fjórum
börnum var það undir 10 mg/L, hjá fimm börnum
á bilinu 10-40 mg/L og yfir 40 mg/L hjá 15 börnum.
Sökk var mælt hjá níu börnum og var á bilinu 9-
102 mm/klst.
Tölvusneiðmynd af eyrum og höfði var tekin
hjá 13 börnum. Þétting í stikilholrýmum sást hjá
öllum og beinskemmdir hjá þremur.
Bakteríur ræktuðust í sýnum frá hlust, úr
miðeyra og/eða frá stikilholrými frá 14 börnum en
frá fimm ræktuðust engar bakteríur. Blóðræktanir
voru gerðar hjá 11 börnum og voru allar neikvæðar.
Strok úr hlust var jákvætt í fjórum sýnum af fimm
og úr miðeyra í 10 sýnum af 17. Eitt sýni af þremur
úr stikilholrými var jákvætt. Hjá níu börnum var
ekki tekið neitt sýni til ræktunar. í fjórum tilvikum
ræktaðist Streptococcus pneumoniae, í tveimur
Pseudomonas aeruginosa og blönduð flóra í fimm
tilvikum.
Þrettán börn (46%) höfðu fengið sýklalyf
við miðeyrnabólgu fyrir greiningu stikilbólgu
en fimm höfðu ekki fengið sýklayf við greindri
miðeyrnabólgu.
Alls greindust átta börn (29%) með fylgikvilla
eftir stikilbólguna. Fjögur greindust með ofvöxt
þekjufrumna í miðeyra, þrjú með graftarpoll yfir
stikli, þrjú með beinskemmdir í stikilholrými,
tvö með beinskemmdir í miðeyra og eitt með
andlitstaugarlömun.
Meðferð
Börnin lögðust öll inn til meðferðar og var með-
allegutími 7,6 dagar (staðalfrávik 3,1 dagar).
Öll börnin fengu sýklalyf í æð og sjö fengu tvær
tegundir sýklalyfja. Sem fyrsta lyf fengu 13 (46%)
börn ceftriaxone og 12 (43%) cefuroxime.
Gerð var hljóðhimnuástunga hjá 17 (61%) en
fimm (18%) börn fóru í aðgerð á stikli í legunni
eða dagana eftir útskrift.
Samband nýgengis stikilbólgu og sýklalyfja-
notkunar
Breytingar á nýgengi stikilbólgu og ávísunum
sýklalyfja hjá börnum á árunum 1989-2002 sést
á mynd 2. Nýgengi stikiibólgu jókst marktækt á
tímabilinu (p<0,05) og á sama tíma fækkaði ávís-
unum sýklalyfja hjá börnum marktækt (p<0,05).
Marktæk fylgni var á milli minnkandi sýkla-
lyfjanotkunar og vaxandi nýgengis stikilbólgu (r =
-0,68; p=0,007).
Umrœður
Á árunum 1989-2002 jókst nýgengi stikilbólgu
hjá börnum á Islandi marktækt samfara minnk-
andi sýklalyfjanotkun. Marktæk fylgni var á milli
vaxandi nýgengis stikilbólgu og minnkandi sýkla-
lyfjanotkunar á tímabilinu. Niðurstöðurnar geta
því bent til þess að í kjölfar breyttrar meðferðar
við miðeyrnabólgu hafi tíðnin á stikilbólgu aukist.
Mælikvarðinn á sýklalyfjanotkun barna sem
notaður er í þessari rannsókn er dálítið óviss. Á
þeim tíma sem rannsóknin náði til var skráningu
lyfjagjafa hér á landi þannig háttað að ekki var
hægt að fá nákvæmar upplýsingar um sýklalyfja-
notkun hjá börnum. Sú aðferð var því valin að að
skrá sölutölur á mixtúrum sem sýklalyfjanotkun
hjá börnum. Þar sem að þessi aðferð var notuð öll
ár rannsóknarinnar má því ætla að samanburður
J
278 Læknablaðið 2007/93