Læknablaðið - 15.04.2007, Blaðsíða 36

FRÆÐIGREINARGREIN / HRÖRNUN í AUGNBOTNUM
hefðu líklega gagn af inndælingu lyfja gegn VEGF.
Svipað algengi er að sjá í öðrum nágrannalöndum
(30). Samkvæmt augnrannsókn Reykjavíkur má
reikna með að 100-120 augu hefðu árlega gagn
af þessari meðferð á íslandi sem er nokkru lægra
hlutfall en í Danmörku (31-33). Ef reiknað er
með 12 inndælingum á ári samkvæmt Anchor- og
Marina-rannsóknunum er um að ræða 1200 inn-
dælingar, en þeim gæti þó fækkað ef meðferð-
aráætlun Fungs (11,34) er notuð. Reiknað er með
að hver lyfjaskammtur muni kosta um 70.000
krónur miðað við að nota hverja pakkningu fyrir
tvö augu og að auki kemur til kostnaður við
skurðstofu og augnskoðanir og er því um að ræða
veruleg útgjöld heilbrigðisþjónustu. Á móti kemur
að 100-120 augu á ári munu komast hjá verulegri
sjónskerðingu og sum þeirra fá nokkra bót á sinni
sjón sem felur í sér ómetanleg lífsgæði fyrir við-
komandi einstaklinga og gerir þá sömuleiðis síður
háða þjónustu heilbrigðis- og félagsmálayfirvalda.
Aukinn sjúkrahúss- og lyfjakostnaður fylgir sjón-
skerðingu meðal annars vegna sexfaldrar aukn-
ingar á beinbrotum, einkum mjaðmabrotum í
þessum sjúklingahópi (35,36).
Krabbameinslyfið Avastin (®)
Bevacizumab (Avastin®) er mótefni gegn VEGF
og er notað sem krabbameinslyf, sérstaklega gegn
útbreiddu ristilkrabbameini en ekki hefur verið
sýnt fram á óyggjandi gagnsemi lyfsins við hrörn-
un í augnbotnum (14). Hér er ekki um generískt
lyf heldur aðra sameind að ræða, þótt skyld sé,
og engar upplýsingar um árangur eins og hann
er venjulega mældur 6, 12 og 24 mánuðum eftir
meðferð.
Með því að Avastin® hefur verið aðgengilegt
sem krabbameinslyf um nokkurra missera skeið og
er miklu ódýrara en Lucentis® prófuðu augnlækn-
ar víða um heim notkun þess í votri augnbotna-
hrörnun með óformlegum hætti, einkum áður
en Lucentis kom á markað. Rosenfeld (15) var
fyrstur til, en margir fylgdu í kjölfarið (5, 16-23).
Samkvæmt þessum lauslegu athugunum þar sem
Avastin-meðferð hefur verið beitt í stuttan tíma án
þess að um samanburðarhóp væri að ræða hefur
komið í ljós að bevacizumab dregur úr leka og
æðamyndun og bætir sjónskerpu í sjúklingum með
vota augnbotnahrörnun tímabundið. Alvarlegar
aukaverkanir hafa ekki verið algengar. Þó hefur
sést rof í litþekju augans og augnsýkingar sem
tengja má við ástunguna (24). Lyfið hefur einnig
verið notað í augnsjúkdómi við sykursýki og við
æðalokanir sem og við nýæðagláku (25-27).
Þar sem ekki hefur verið sýnt fram á óyggjandi
gagnsemi Avastin-meðferðar við hrörnun í augn-
botnum hefur bandaríska heilbrigðisstofnunin nú
hafið rannsókn til að kanna hvort um svipaða eða
sambærilega gagnsemi sé að ræða og við notkun
Lucentis og munu niðurstöður liggja fyrir eftir um
það bil tvö ár.
Eins og fyrr segir eru bevacizumab og ranibiz-
umab skyld lyf þar sem bevacizumab er heilt
mótefni en ranibizumab aðeins FAB hlutinn af
mótefninu (37). Ranibizumab er smærra, það er
48 kilodalton samanborið við 150 kilodalton fyrir
bevacizumab og hefur 14 sinnum sterkari aðloð-
un að VEGF en bevacizumab. Smærra mólekúl
Lucentis er einnig talið eiga greiðari aðgang að
nýæðaneti undir sjónhimnu.
Annar megin munur á bevacizumab og ranibiz-
umab er að ranibizumab (Lucentis®) hefur verið
þróað og þaulrannsakað með skipulögðum hætti
sem augnlyf en bevacizumab ekki. Framleiðandi
beggja lyfja er hinn sami, Genentec í Kaliforníu
í Bandaríkjunum, og telur framleiðandinn að
bevacizumab henti best sem krabbameinslyf en
ranibizumab sem augnlyf. Þess vegna eru takmark-
aðar upplýsingar til um lyfjafræði bevacizumabs
sem augnlyf í mönnum. I kanínum hefur verið
sýnt fram á að bevacizumab, sem gefið er í kan-
ínuauga, kemst að einhverju marki út í blóðið og
nær þar um það bil 3 microgrömm/ml styrk með
helmingunartíma upp á tæplega sjö daga (38). Að
hve miklu leyti VEGF mótefni í blóðstraumnum
veldur hættu á áföllum í æðakerfinu er ekki full-
ljóst á þessari stundu.
Hrörnun í augnbotnum aldraðra er meðal ann-
ars bólgusjúkdómur (39). Þar sem bevacizumab
er heilt mótefni er það líklegra til að framkalla
bólgu en ranibizumab. Vefjafræðirannsóknir á
æðahimnum sem hafa verið teknar úr augum með
vota augnbotnahrörnun gefa til kynna að hugs-
anlega valdi bevacizumab inndæling aukinni bólgu
í þeim (40). Avastin® er þó enn notað hér á landi
vegna votrar ellihrörnunar í augnbotnum, þar sem
íslensk heilbrigðisyfirvöld hafa ekki gefið íslensk-
um sjúklingum kost á öðru.
Lokaorð
Hið nýja lyf gegn VEGF (Lucentis®) er stórkost-
leg framför í meðferð votrar augnbotnahrörnunar
og mun bjarga allt að 100 íslendingum frá veru-
legu sjóntapi á hverju ári. Kostnaður fyrir hvern
einstakling er á bilinu 800.000-1,5 milljónir króna
fyrir tveggja ára meðferð og heildarkostnaður því
verulegur fyrir heilbrigðisþjónustuna, um það bil
100-150 milljón krónur á ári. Er þó að hluta til um
að ræða tilfærslu á kostnaði innan heilbrigðisþjón-
ustunnar, þar sem sú sjónskerðing sem sjúklingar
verða fyrir án þessarar meðferðar er þekkt fyrir
að valda verulegri aukningu á mjaðmabrotum
(35, 36), aukinni notkun á geðheilbrigðisþjónustu
og einnig er um tilfærslu á kostnaði að ræða frá
300 Læknablaðið 2007/93