Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Side 76

I ÁGRIP VEGGSPJALDA / X. VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR HÍ
bp) með því að líma hentugt erfðaefni á sitt hvorn enda stuttra
DNA búta sem höfðu yfirhengi. Þannig var búið til safn DNA sam-
eindum með þrjár algengustu ljósskemmdirnar í góðum styrk og á
hreinu formi.
V 56 Áhrif Taq1B erfðabreytileikans á áhættu og aldur við
kransæðastífiu eru óháð áhrifum -629C>A erfðabreytileikans
Guðný Eiríksdóttir , Manjeet K Bolla', Bolli Þórsson', Gunnar Sigurðs-
son', Steve E. Humphries3, Vilmundur Guðnason'-2
lHjartavernd, 'læknadeild HÍ, 'Centre for Genetics of Cardiovascular Disorders,
Dpt of Medicine, UCL Mcdical School, The Rayne Institute University Street,
London
Netfang: gudny@hjarta.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna hvort starfræni
-629 C>A erfðabreytileikinn í stýrisvæði CETP (cholesterol ester
transfer protein) gensins gæti útskýrt áhrif óstarfræna TaqlB erfða-
breytileikans í innröð 1 á HDL-C og aukna áhættu á að fá
kransæðasjúkdóm.
Efniviður og aðferðir: Þrjú hundruð áttatíu og átta karlar með
kransæðasjúkdóm og viðmiðunarhópur 833 heilbrigðra karla voru
fengnir úr hóprannsókn Hjartaverndar til rannsóknar.
Niðurstöður: í heilbrigðum körlum reyndist tíðni TaqlB B2 sam-
sætunnar vera 0,47 (95% CI: 0,44-0,50) og var tengslaójafnvægi á
milli hennar og -629A samsætunnar (D=-0,21; p<0,0001). Tíðni -
629A samsætunnar var 0,52 (95% CI: 0,49-0,56). B2B2 arfhreinir
einstaklingar voru með 15% hærra HDL-C en arfhreinir BlBl ein-
staklingar (p<0,0001). Arfhreinir -629A einstaklingar voru með
13% hærra HDL-C en -629C arfhreinir (p<0,0001). Tíðni samsæt-
anna, sem eru tengdar lægra HDL-C, var marktækt hærri í
kransæðastíflusjúklingunum en í viðmiðunarhópnum, eða 0,59 á
móti 0,53 (TaqlB Bl) og 0,52 á móti 0,48 (-629C) (p<0,05 í báðum
tilfellum). BlBl arfhreinir einstaklingar höfðu marktækt aukna á-
hættu á að fá kransæðastíflu en einstaklingar með B2 arfgerðir
(OR=l,44; 95% CI: 1,10-1,87; p<0,01). Þetta sást ekki með -629C
erfðabreytileikann (OR=l,16; 95% CI: 0,87-1,54). Arfhreinir
TaqlB B2 einstaklingar fengu kransæðastíflu að meðaltali tveimur
árum fyrr en aðrir, 59 ára miðað við 61 árs (p<0,05). Þessi áhrif
fundust ekki fyrir erfðabreytileikann í stýrisvæðinu.
Ályktanir: Niðurstöðurnar staðfesta óstarfræna TaqlB erfðabreyti-
leikann í CETP geninu sem áhættuþátt fyrir kransæðasjúkdóm og
benda til þess að enn sé ófundinn starfrænn þáttur sem getur útskýrt
áhrifin á kransæðastíflu sem sáust í þessari rannsókn.
V 57 Rannsókn á prótínsamskiptum príon-prótíns (PrP)
Birkir Þór Bragason. Eiríkur Sigurösson, Ástríður Pálsdóttir
Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Keldum
Netfang: birkirbr@rsp.is
Inngangur: Príon-prótínið (PrP) er tjáð í öllum vefjum líkamans,
mest í taugafrumum en minnst í lifur. Uppsöfnun á afbrigðilegu
formi þess í miðtaugakerfi er talinn vera lykilþáttur í riðusjúkdóm-
um (transmissable spongioform encephalopathies), sem eru ólækn-
andi hæggengir smitandi hrörnunarsjúkdómar til dæmis riða í sauð-
fé, BSE í nautgripum og Creutzfeldt-Jakob sjúkdómur í mönnum.
Líffræðilegt hlutverk PrP er ekki ljóst, en það er afar vel varðveitt
milli spendýrategunda. Markmið okkar rannsókna er að athuga
prótínsamskipli PrP.
76 Læknablaðið / FYLGIRIT 40 2000/86
Efniviður og aðferðir: Framkvæmd var Yeast Two-Hybrid skimun á
rottuheila-cDNA genasafni. Bútarnir sem veiddust voru raðgreind-
ir. Tjáning genanna sem þeir tilheyra var athuguð með Northern-
Blot. Genin sem þeir tilheyra voru einangruð í heild með skimun
cDNA genasafns í Á-veiru eða RT-PCR á RNA og síðan PCR og
raðgreiningu á cDNA. Tengingar bútanna við PrP hafa verið athug-
uð in vitro með GST-”pulldown” og ónæmisfellingu. Þau svæði PrP
sem máli skipta fyrir tenginguna hafa verið greind með því að prófa
mismunandi PrP búta á móti bútunum sem veiddust. Fyrir síðari
stig verkefnisins er verið að framleiða mótefni í tilraunadýrum.
Niðurstöður og ályktanir: Bútar úr þremur genum veiddust við
skimunina. SODD (Silencer of Death Domain), NRAGE og ó-
þekkt gen A. NRAGE og SODD eru nýskilgreind prótín sem bind-
ast bæði á innanfrumuhluta viðtaka af TNF-fjölskyldunni og hafa á-
hrif á apoptósu-boðferla. Ekki er ljóst hvert hlutverk prótíns A er,
en það sýnir (veikan) skyldleika við prótín af fjölskyldu carboxyl-
terminal hydrolasa sem fjarlægja ubiquitin hópa af prótínum.
V 58 Erfðabreytileikar í SR-BI geninu hafa ekki áhrif á HDL i
blóði
Guðný Eiríksdóttir , Vilmundur Guðnason1,2
'Hjartavernd, :læknadeild HÍ
Netfang: gudny@hjarta.is
Inngangur: Scavenger receptor class B, type I (SR-BI) er viðtaki
sem sér um sértæka upptöku kólesteróls frá HDL. Þremur erfða-
breytileikum í geninu og áhrif þeirra á blóðfitu og fitudreifingu í
heilbrigðum einstaklingum var nýlega lýst (Acton, et al. ATVB
1999; 19: 1734-3). Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna
hvort erfðabreytileikarnir í SR-BI geninu hefðu sömu áhrif í ís-
lenska þýðinu og hvort tengja mætti þá áhrifum á kransæðasjúk-
dóm.
Efniviður og aðferðir: DNA var einangrað úr 318 einstaklingum úr
almenna þýðinu og 511 einstaklingum sem höfðu fengið kransæða-
stíflu og voru þátttakendur í hóprannsókn Hjartaverndar. DNA var
magnað með PCR aðferðinni og breytileikar í geninu ákvarðaðir
með skerðiensímum. MADGE hraðvirka aðferðin var notuð við
arfgerðargreiningu. Tíðni erfðabreytileikanna var fundin og kí-
kvaðratspróf notað til að bera saman viðmiðunar- og sjúklinga-
hópana. Samband erfðabreytileikanna við áhættuþætti kransæða-
sjúkdóma (kólesteról, þríglyseríða, HDL og BMI) var einnig kann-
að.
Niðurstöður: Tíðni sjaldgjæfu samsætanna var 0,08; 0,15 og 0,47 fyr-
ir erfðabreytileikana, en þau eru í útröð 1, innröð 5 og útröð 8 gens-
ins. Erfðabreytileikinn í innröð 5 er í tengslaójafnvægi við erfða-
breytileikann í útröð 8 (d=-0,17). Marktækur munur á tíðni erfða-
breytileikans í innröð 5 fannst á milli viðmiðunarhópsins og sjúk-
lingahópsins (0,15 á móti 0,10; p<0,05). Ekkert samband fannst á
milli hefðbundinna áhættuþátta fyrir kransæðasjúkdóma og arf-
gerðanna.
Ályktanir: Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að erfða-
breytileikarnir í SR-BI geninu séu ekki mikilvægir varðandi HDL í
blóði Islendinga, en áhrif á myndun kransæðasjúkdóms þarf að
kanna nánar.