Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Blaðsíða 78

I ÁGRIP VEGGSPJALDA / X. VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR HÍ
Lifun LG græðlinga er með því sem best gerist annars staðar en lif-
un NG græðlinga er slakari.
V 62 Ný aðferð til að meta hreyfingar gerviaugna
Haraldur Sigurðsson, Þór Eysteinsson, Guölaugur Stefán Egilsson
Augndeild Landspítala Hringbraut
Netfang: haraldsi@rsp.is
Tilgangur: Reyna að bæta aðferðarfræði við að meta augnheyfing-
ar, sérlega hjá þeim sem hafa gerviaugu.
Efniviður og aðferöir: Myndbandsupptaka var gerð af 10 eðlilegum
einstaklingum og 10 einstaklingum með gerviaugu. Sjúklingarnir
með gerviaugun höfðu mismunandi tegundir af augntóftarfyllingu.
Þessum myndbandsupptökum var komið á stafrænt form og skoð-
aðar með tölvuprógrammi, sem var sérhannað með tilliti til þessa (-
Oculus). Einstaklingarnir voru beðnir að horfa upp og niður, til
hægri og vinstri, meðan á myndatöku stóð. Leiðrétting var gerð
vegna höfuðhreyfinga. Augnhreyfingar voru síðan færðar á grafískt
útlit. Svæðið sem einstaka auga hreyfðist var mælt í myndeiningum
og borið saman við hitt augað.
Niðurstöður: í eðlilegum einstaklingum, þá hreyfðist annað augað
heldur minna en hitt, eða 94%. Gerviaugu hreyfðust mun minna en
heilbrigð eða 7,5%-52,l %.
Ályktanir: Góð aðferð hefur verið þróuð til að meta hreyfingar hjá
einstaklingum með gerviaugu. í ljós kemur að hreyfingar þeirra eru
yfirleitt lélegar.
V 63 Áhrif mismunar í birtumagni milli augna á sjónhrifrit í
sjóndepru
Raymond T. Meaney, Þór Eysteinsson, Kristján Þórðarson
Augndeild Landspítala Hringbraut, Lífeðlisfræðistofnun HÍ
Netfang: thoreys@hi.is
Tilgangur: Markmiðið var að skoða áhrifin af mismuni í birtumagni
milli augnanna (interocular luminance difference, ILD) á “the stea-
dy-state” sjónhrifrit (visual evoked potential, VEP) í sjóndepru (-
amblyopia).
Efniviður og aðferðir: Sjónhrifrit frá einu auga og báðum augum
voru skráð frá eðlilegum þátttakendum og strabismotropískum og
anismotropískum sjúklingum. Öfugt mynstur sjónkallaðar raf-
spennur voru skráðar með notkun UTAS E-3000 tæki. Stærð
köflótta mynstursins var 54 min. arc. með 100% skerpu. Ertingar-
tíðni var 7,5 Hz. Mismunur í birtu milli augnanna var myndaður
með staðsetningu “neutral density” sía fyrir framan eitt auga. Hvert
svar var meðaltal af 80 umskiptum. Svör voru greind með “fast fo-
urier transform” (FFT), og sveifluvídd og fasi annars (2F) og fjórða
(4F) “harmonics” í svari mælt.
Niðurstöður: Nokkrir sjúklingar sýndu ekki samlagningu við
tvenndarsjón (binocular summation). Sjónhrifritssvarið frá eðlilega
auganu var ávallt stærra í sveifluvídd en frá sjóndapra (amblyopic)
auganu. í nokkrum sjúklingum var svar frá einu auga (monocular
response) stærri en frá báðum. Þegar ILD var myndað með stað-
setningu sía fyrir framan eðlilega augað, var sveifluvídd sjónhrifrits
frá báðum augum, bæði 2F og 4F harmonics, minna en svar frá einu
auga. ILD olli tilfærslu í fasa beggja harmonics. Samt sem áður var
þar engin breyting í sveifluvídd eða fasa sjónhrifrits frá báðum aug-
um þegar ILD var myndað með síum fyrir framan sjóndapra augað.
Ályktanir: ILD hefur áhrif á bæði sveifluvídd og fasa 2F og 4F í eðli-
legum þátttakendum, þó að þau hafi mismunandi “spatial tuning”
og þar með mismunandi uppruna. Samt sem áður er engin bæling (-
suppression) svars frá báðum augum þegar dregið er úr birtumagni
er fellur á sjóndapra augað.
V 64 Faraldsfræði grárrar mánasigðar í sjóntaugarósi meðal
þátttakenda í Reykjavíkuraugnrannsókninni
Friðbert Jónasson', Óskar Jónsson’, Karim F. Damji3, Þór Eysteinsson''2,
H. Sasaki4, K. Sasaki4 og íslensk-japanski samstarfshópurinn
'Læknadeild HÍ, JLífeðiisfræðistofnun HÍ, 'Háskólinn í Ottava, augnstofnunin,
'Kanasawa Medical University, Uchinada, Japan
Netfang: fridbert@rsp.is
Inngangur: Hugtakið grá mánasigð (GM) (optic nerve gray
crescent) í sjóntaugarósi var fyrst notuð af Bruce Shields (1980) til
þess að lýsa afmarkaðri lífeðlisfræðilegri litun taugavefs við útjaðra
sjóntaugaróss. Þessar litabreytingar þarf að aðgreina frá algengri
uppsöfnun litarefnis strax utan taugavefs sjóntaugaróss. Sé þessum
tveimur tegundum ruglað saman, til dæmis að grá mánasigð í ósi se
talin uppsöfnun litarefnis utan sjóntaugaróss, myndi rönd taugavefs
virðast þynnri og minni en hún er í raun og veru sem benti til gláku-
skemmda á sjóntaug. Tilgangur þessarar rannsóknar var að finna al-
gengi ofannefndra breytinga í þeim aldurshópi sem líklegastur er til
að fá gláku.
Elniviður og aðferðir: Við notuðum Nidek þrívíddar augnbotna-
myndir af 1040 einstaklingum 50 ára og eldri sem þátt tóku >
Reykjavíkuraugnrannsókninni. Myndirnar voru metnar af einum
okkar, reyndum glákusérfræðingi (KFD). Nægilega góðar myndir
voru til af 975 hægri augum og 962 vinstri augum þannig að hæg1
væri að meta ástand sjóntaugar.
Niðurstöður: Algengi grárrar mánasigðar í hægri augum var 21,9%-
Þessar breytingar voru marktækt algengari (p<0,001) hjá konum
(26,1%) en hjá körlum (16,6%), Breytingar fundust oltast gagn'
augabeinsmegin í sjóntaug (37,1%), nefmegin í sjóntaug (16,2%)
allan hringinn (15,7%). Ekki fundust nein marktæk tengsl miM*
grárrar mánasigðar og aldurs eða sjónar. Þegar við bárum saman þa
sem voru með og þá sem voru ekki með gráa mánasigð var mark'
tækur munur á meðal sjónlagi, aþð er +1,3 dioptriur fyrir þá fyrr'
nefndu og +0,8 dioptriur fyrir síðarnefndu (p=0,002). Þegar við bár'
um saman þvermál sjóntaugarósa, mælt á myndunum annars vegar
hjá þeim sem voru með gráa mánasigð og hins vegar hjá þeim se>n
voru án, þá reyndist marktækur munur á lóðréttu þvermáli eða L^
mm fyrir þá með og 1,92 mm fyrir þá án (p<0,001) og á láréttu þvcr'
máli sjóntaugaróss eða 1,91 mm á móti 1,83 mm (p< 0,001). Niður'
stöður fyrir vinstri augu voru svipaðar.
Ályktanir: Þetta er fyrsta rannsóknin á algengi grárrar mánasigðar 1
norrænum mönnum og er algengi í hærra lagi miðað við aðrar rann
sóknir og hærra í konum en körlum. Grá mánasigð í sjóntaugar°sl
virðisl tengd fjarsýni augna og stærri sjóntaugarósi. Vekja þarf a’
hygli á þessum breylingum meðal augnlækna þar sem um er 3
ræða lífeðlisfræðilegan breytileika sem hæglega getur valdið þv* ‘K
menn telji að um gláku sé að ræða og jafnvel meðhöndli sjúkdð'1’
sem ekki er fyrir hendi.
78 Læknablaðið / FYLGIRIT 40 2000/86
j