Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Page 92

I ÁGRIP VEGGSPJALDA / X. VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR HÍ
V 107 Áhrif hreyfingar á 10 ára og 20 ára aldri á hreyfingu síð-
ar á ævinni
Þórarinn Sveinsson, Svandís Sigurðardóttir
Sjúkraþjálfunarskor læknadeild HI
Netfang: thorasve@hi.is
Inngangur: Gildi hreyfingar sem forvörn gegn ýmsum kvillum er
ótvírætt. Margt er það sem hefur áhrif á það hvort og hversu mikið
fólk hreyfir sig. Eitt af því sem oft er talið skipta máli er hvað fólk
hefur vanist á, á unglingsárum. Við gerðum könnun meðal Islend-
inga 1997 í samvinnu við UKK-stofnunina í Tampere í Finnlandi og
leituðum við meðal annars svara við því hvort hreyfing á yngri árum
hafi áhrif á hreyfingu síðar meir á ævinni.
Efniviftur og aftferðin Spurningarlisti var sendur til 1650 Islendinga
í apríl 1997. Úrtakið var slembiúrtak úr þjóðskrá úr aldurshópnum
20-80 ára. Á listanum eru 49 ítarlegar spurningar um heilsu, þrek og
hreyfingu.
Nifturstöftur: Pátttakendur voru beðnir að meta hreyfingu sína og í-
þróttaiðkun á árum áður á sjónrænum kvarða (VAS) frá 0 og upp í
10. Fyrir aldurinn 10 ára var niðurstaðan 7,91 (± 0,17; 95%CL).
Ekki er neinn marktækur munur á þeim sem eru kyrrsetufólk og
þeirn sem stunda reglulega hreyfingu né heldur á þeim sem hafa
mismunandi viðhorf til almenningsíþrótta. Pað var heldur ekki
marktækur munur á mismunandi aldurshópum eða kynjunum. í
sambærilegri finnskri rannsókn kemur í ljós að Finnar meta sig 7,22
(±0,13; 95%CL) sem er marktækt minna en íslendingar. Niðurstöð-
ur íslendinga fyrir aldurinn 20 ára er 6,79 (±0,19; 95%CL) og hér
var heldur ekki marktækur munur á mismunandi hreyfingarhópum
né viðhorfi til almenningsíþrótta. Eins og fyrir 10 ára aldurinn er
þessi niðurstaða marktækt hærri en er hjá Finnum sem mátu sig 6,27
(±0,14; 95%CL).
Ályktanir: Hreyfing og iðkun íþrótta á yngri árum hefur lítið með
það að gera hve fólk hreyfir sig mikið seinna á æfinni. íslendingar
meta hreyfingu sína og íþróttaiðkun fram að tvítugu meiri en Finn-
ar gera.
V 108 Þættir sem hafa áhrif á starfsemi þindar við og eftir á-
reynslu á láglendi og hálendi
Marta Guðjónsdóttir 3 Lorenzo Appendini2, Antonio Patessio2, Stefán B.
Sigurösson3, Claudio F. Donner2
'Reykjalundur, 2Salvatore Maugeri-stofnunin, Verona, Ítalíu, 3læknadeild HÍ
Netfang: Marta@RHYKJALUNDUR.is
Inngangur: Það hefur verið leitt að því líkum að “vinnuumhverfi"
þindarinnar geti haft mikil áhrif á þá þreytu sem kemur fram hjá
henni eftir mikla áreynslu (ARRD 1993;148:1571-5).
Efniviftur og aftferftir: Til að rannsaka þá þætti sem gætu haft áhrif
á þindarþreytu við og eftir áreynslu mældum við hjá átta heilbrigð-
um sjálfboðaliðum (38±2 ára) hámarksþindarþrýsting (Pdi,max)
með “sniff ’ aðferðinni, öndunarmunstur og laktat (La) í hvíld, við
hámarksálag (Whám) á þrekhjóli og í 60 mínútna afturbata (Afb)
bæði við sjávarmál (LL) og í 3325 m hæð yfir sjávarmáli (HL). Súr-
efnisupptaka (V’02), koldíoxíðútskilnaður (V’C02) og mínútönd-
un (V’E) voru mæld andardrátt fyrir andardrátt í álaginu.
Nifturstöftur: Hámarks V’02 var 2,9±0,3 L/mín í LL og 2,5±0,2
L/mín í HL. Taflan hér að neðan sýnir niðurstöður úr mælingum á
Pdi,max, V’E og La í hvíld, við Whám og í Afb eftir álagsprófið
(meðaltal±SEM).
92 Læknablaðið / FYLGIRIT 40 2 0 00/86
Pdi.max (cm HzO) V’E (L/mín) La (mEq/L)
LL HL LL HL LL HL
Hvíld 153,8±9,1 148,5±7,1 12,8±1,6 15,3±2,3 0,9±0,1 0,9±0,1
whám 111,4±7,1* 91,0±7,1* 87,7±34,9* 98,0±32,8*
5’Afb 131,3±13,4* 124,5±10,1* 32,5±3,4* 39,2±3,9* 6,2±0,7* 6,7±0,6*
45’Afb 136,5±6,3* 129,8±10,4* 11,4±3,5 11,5±1,0 1,3±0,1* 1,7±0,3*
60’Afb 146,9±8,5 132,5±10,2* 9,5±2,0 12,7±2,1 1,0±0,1 1,3±0,2*
*p< 0,05 mæligildi viö W^ám og í Afb borin saman viö mæligildi í hvíld við sömu hæöar-
skilyröi (ANOVA).
Á LL voru mæligildi fyrir Pdi,max og La komin aftur í hvíldargildi
eftir 60 niínútna Afb en í HL voru þau ennþá frábrugðin eftir þann
Afb tíma. V’g jafnaði sig hraðar þannig að innan 45 mínútna Afb
var V’e komin niður í hvíldargildi að nýju.
Ályktanir: Hærri styrkur La og hugsanlega annarra metbolíta í
„vinnuumhverfi“ þindarinnar við áreynslu eiga sinn þátt í að valda
þindarþreytu og tefja fyrir afturbata.
V 109 Verkir frá hálshrygg eftir áverka og álag. Forkönnun á
fimm prófum til að meta hreyfiskyn háishryggjar
Eyþór Kristjánsson', Paul Dall’Alba2, Gwendolen Jull2
‘Læknadeild HÍ, :sjúkraþjálfunardeild Queensland Háskóla, Ástralíu
Netfang: eythork@simnet.is
Inngangur: Gerð var frumathugun á því hvort tveir mismunandi
hópar sjúklinga með líkamseinkenni frá hálshrygg hefðu mismikla
skerðingu á stöðu- og hreyfiskyni.
Efniviður og aðferðir: Sextíu og þrír sjálfboðaliðar tóku þátt og var
þeim skipt í þrjá álíka hópa með tilliti til fjölda, kyns og aldurs.
Rannsóknarhóparnir, hópur 1 og hópur 2 voru annars vegar með
sögu um svipuólaáverka á hálsi og hins vegar álagseinkenni. Hópur
3 var einkennalaus viðmiðunarhópur. Fimm ólík próf voru fram-
kvæmd þar sem viðföngin reyndu að finna eðlilega höfuðstöðu við
mismunandi aðstæður: 1) Eftir að hafa framkvæmt hreyfingu í einu
hreyfiplani. 2) Eftir að hafa framkvæmd flókna hreyfingu með
höfðinu. 3) Á meðan höfuðið var hreyft á flókinn hátt. Einnig áttu
þátttakendurnir að reyna að finna fyrirfram ákveðna stöðu í hreyfi-
ferlinum við tvær mismunandi aðstæður. Segulsviðstæki með
hreyfiskynjurum sem mælir hreyfingar í þrívídd var notað til að
mæla frávikið frá réttri staðsetningu.
Niðurstöður: Tölfræðilega marktækur munur var á milli hópa í
prófi 1 (p = ,001), þar sem viðföngin áttu að reyna að finna aftur
eðlilega höfuðstöðu eftir að hafa framkvæmt hreyfingu í einu plani.
Paraður eftirsamanburður sýndi að marktækur munur (p = ,04) var
á milli einkennalausa hópsins annars vegar og hvors einkennahóps-
ins um sig hins vegar. Munurinn á milli hópanna með einkenni var
ekki marktækur (p =,07). Ekkert hinna prófanna sýndi tölfræðilega
marktækan mun á milli hópa.
Ályktanir: Stöðu- og hreyfiskyn er mismunandi hjá sjúklingum með
einkenni frá hálshrygg. Flókin hreyfipróf voru of erfið fyrir alla
þátttakendur. Niðurstöður þessarar rannsóknar benda til að fólk
með einkenni eftir svipuólahögg sé með skertara skyn en aðrir og
einföld hreyfipróf geti aðgreint milli hópa. Þetta þarf að sannreyna
í stærri rannsókn.