Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Qupperneq 93

ÁGRIP VEGGSPJALDA / X. VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR HÍ I
V 110 Glerungsbreytingar hjá átta ára gömlum íslenskum börn-
um tengdar sjúkdómssögu þeirra í æsku
Inga B. Árnadóttir, Halla Sigurjóns, Peter Holbrook
Tannlæknadeild HÍ
Netfang: iarnad@hi.is
Inngangur: Glerungsflekkir voru greindir í 34% tilfella við skoðun átta
ára bama árið 1970 áður en almenn notkun flúors hófst hér á landi
(Möller P [monograph]. Univ Alabama School of Dentistry; 1981).
Efniviður og aðferðir: Sem hluti af sjö landa evrópskri rannsókn var
handahófskennt úrtak 290 átta ára barna búsettra í Reykjavík skoð-
uð 1997-1998. Þar sem tíðni afmarkaðra glerungsflekkja var skráð
myndrænt með notkun staðlaðrar ljósmyndatækni af þjálfuðum og
samhæfðum skoðendum. Tilskilin leyfi lágu fyrir hendi. Foreldrar
voru spurðir hvort barnið hefði haft (i) magakrampa (colic) sem
ungabarn; (ii) fengið lyf við magakrampa; og (iii) hvort barnið hef-
ið haft endurteknar eynabólgur.
Niðurstöður: Afmarkaðir glerungsflekkir, ótengdir flúorflekkjum,
sáust í 41% tilfella þegar tennur voru myndaðar rakar en stigu í
51 % er tennur voru myndaðar þurrar. Glerungsgöt greindust í 11 %
þar sem tennur voru myndaðar rakar og 15% þurrar. Foreldrar
94/288 barna (33%) svöruðu að barn þeirra hefði haft magakrampa
og 52/94 (55%) þeirra hefðu fengi lyf við því. Eitt hundrað tuttugu
og þrjú af 290 (42%) börnum höfðu fengið eyrnabólgu oftar en
þrisvar sinnum á ári.
Ályktanir: Glerungsflekkir ótengdir flúornotkun eru algengir hjá ís-
lenskum börnum, einkum hjá þeim sem hafa haft eyrnabólgu oftar
en þrisvar á ári fyrstu ár ævi sinnar. Án sérstakrar aðgæslu er hætt
við að slíkir flekkir séu misgreindir sem flúorflekkir.
Þakkir: Rannsóknin var styrkt af Rannís og Biomed 2 EU.
V 111 Tannvöntun lagfærð með ígræðslu framjaxla og tannrétt-
ingum
Teitur Jónsson , Þórarinn J Sigurðsson2
'Tannlæknadeild HÍ, -heilbrigðisdeild Háskólans á Akureyri
Netfang: tj@hi.is
Inngangur: Markmið rannsóknarinnar var að kanna endingu fram-
jaxla, afkomu tannkviku, græðslu tannvegar og rótarvöxt eftir í-
græðslu og tannréttingameðferð.
Efniviður og aðferðir: Fjörutíu framjaxlar í 32 einstaklingum á aldr-
inum 11-16 ára, voru færðir milli munnfjórðunga til að fylla í skörð
vegna tannvöntunar í öðrum framjaxlasvæðum. Tennurnar voru
röntgenmyndaðar og ástand tanna og tannvegs skoðað og skráð
kerfisbundið einum, tveimur, sex, 12 og 60 mánuðum eftir ígræðslu
og síðan eftir ástæðum. Fylgst var með tönnunum í 2-19 ár, að með-
altali í sjö ár. Festingar voru límdar á 85% tannanna og þær látnar
mæta álagi af venjulegri tannréttingu í eitt til tvö ár.
Niðurstöður: Tannvegur ígræddu tannanna greri í öllum tilvikum
eðlilega og engin tannholdsvandamál komu upp. Ein tannanna
brotnaði og var fjarlægð fjórum árum eftir ígræðslu, en 39 eða
97,5% voru í lagi við síðustu skoðun. Fullmyndaðar tennur með
lokaðan rótarenda voru allar rótfylltar strax. Einnig reyndist nauð-
synlegt að rótfylla síðar 12 af 35 tönnum sem höfðu opinn eða hálf-
opinn rótarenda við ígræðslu, þar af tvær vegna vísbendinga á
röntgenmyndum um bólgueyðingu. Væg eyðing á yfirborði róta
sást á flestum tannanna eftir tannréttinguna, en engin merki sáust
um samvöxt (ankylosu) rótaryfirborðs og beins í tannholum.
Ályktanir: Mælingar á endanlegri lengd róta og aðrar niðurstöður
rannsóknarinnar benda til þess að besti tíminn til ígræðslu sé þegar
þrír fjórðu hlutar rótarinnar hafa myndast. Niðurstaðan er sú að að-
gerðin sem lýst er í rannsókninni ætti að vera fyrsti valkostur þegar
framjaxl vantar og annan slíkan má taka úr öðrum munnfjórðungi
til ígræðslunnar.
V 112 Tannlæknafælni á íslands og tengsl við mat á eigin útliti.
Faraldsfræðileg spurningakönnun
Eiríkur Örn Arnarson', Björn Ragnarsson2, Sigurjón Arnlaugsson2, Karl
Örn Karlsson2, Þórður Eydal Magnússon2
'Geðdeild Landspítala Hringbraut, Tannlæknadeild HÍ
Netfang: eirikur@rsp.is
Inngangur: í þessari rannsókn var litið á tíðni tannlæknafælni og
tengsl hennar við mat á eigin útliti í úrtaki Islendinga. Á árunum
1972-1973 var lagskipt úrtak 1641 skólabarns valið til skoðunar á
bitskekkju auk tann-, bein- og kynþroska. I spurningakönnun 22
árum síðar (1995) voru sömu einstaklingar spurðir um ýmsar breyt-
ur sem tengjast munnheilsu svo sem munn- og kjálkaverki, á-
lagstengd mein í kjálkum, sjálfsmat á útliti almennt sem og tanna.
Efniviötir og aðferðir: Faraldsfræðileg könnun á tíðni tannlækna-
fælni var gerð á lagskiptu úrtaki Islendinga. I könnuninni voru not-
aðar spurningar grundaðar á skilmerkjum Bandaríska geðlæknafé-
lagsins (DSM-IV) fyrir afmarkaða fælni. Af 1529 einstaklingum,
sem unnt reyndist að finna, svöruðu 1192 (svarhlutfall 78%).
Niðurstöður: Tuttugu og einn þátttakandi uppfyllti skilmerki DSM-
IV mælikvarðans fyrir tannlæknafælni, en 75 sýndi mörg einkenni
tannlæknahræðslu. Marktækur munur fannst á heildarfjölda (96)
tannlæknahræddra og hinna (1096) sem viðurkenndu lítinn eða
engan tannlæknaótta, hvað varðar útlit tanna þeirra. Hinir hræddu
reyndust óánægðari með tennur sínar bæði einar sér og miðað við
útlit andlits heldur en þeir óhræddu. Tannlæknahræddi hópurinn
hafði marktækt meiri áhyggjur af heildarútliti sínu en hópurinn sem
hafði engan tannlæknaótta og einnig höfðu þeir sem voru í tann-
læknahrædda hópnum marktækt meiri áhyggjur af útlit tanna sinna
en þeir í hópnum sem hafði engan tannlæknaótta.
V 113 Erlend ættleiðingarbörn rannsökuð á Barnaspítala
Hringsins 1981-1999
Gestur I. Pálsson
Barnaspítali Hringsins, Landspítala Hringbraut
Netfang: gesturip@rsp.is
Inngangur: Þrátt fyrir stöðugar framfarir hvað tæknifrjógvanir
varðar má gera ráð fyrir að um það bil 2-3% hjónabanda hér á landi
séu barnlaus. Vegna þess að erfiðlega hefur gengið að fá íslensk
börn til ættleiðingarö, hefur færst í vöxt að börn séu ættleidd erlend-
is frá. Fyrst og fremst er um að ræða börn frá þróunarlöndum, þar
sem heilbrigðishættir eru með öðru móti en hér tíðkast, sjúkdómar
meðal barna tíðir og dánartala há. Á tímabilinu sem um ræðir hafa
langflest erlend ættleiðingarbörn verið rannsökuð á Barnaspítalan-
um. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna fjölda, uppruna og
heilbrigðisástand barnanna við komu til landsins.
Efniviður og aðferöir: Sjúkraskrár allra erlendra ættleiðingarbarna,
sem rannsökuð voru á Barnaspítalanum á 19 ára tímabilinu 1981-
1999 voru yfirfarnar. Öll höfðu þau gengist undir læknisskoðun og
rannsóknir samkvæmt ákveðnum staðli.
Læknablaðið / FYLGIRIT 40 2000/86 93
L