Frjáls verslun - 01.01.2009, Síða 102

102 F R J Á L S V E R S L U N • 1 . T B L . 2 0 0 9
s t j ó r n u n
sem nýttu sér þjónustu ráðgjafa, þetta átti sérstaklega við þá sem
nýttu sér erlenda ráðgjafa.
Ráðgjafamarkaðurinn á Íslandi er mjög ógegnsær. Tveir stórir
aðilar, Capacent og ParX, auglýsa sig sem veitendur slíkar þjónustu
en aðrir fjöldi annarra minni fyrirtækja starfar einnig á þessu sviði og
oftar en ekki sem einstaklingar. Erlendis er þessi iðnaður orðinn gríð-
arstór og veltir töluverðu fjármagni. Enn eru það bandarískir aðilar
sem eru stærstir á þessum markaði og leiðandi aðilar. Síðustu ár hafa
bandarísk fyrirtæki opnað útibú eða yfirtekið fyrirtæki í Evrópu.
Capacent og ParX eru einmitt í tengslum við bandarísk fyrirtæki í
sinni ráðgjöf.
Fjölmiðlar og annað útgefið efni hafa vissulega áhrif á það hvaða
stjórnendahugtök og/eða aðferðir eru áberandi hverju sinni. Þótt
slíkt sé líklegur áhrifaþáttur í þekkingu stjórnandans þarf það ekki
endilega að þýða að það séu bein tengsl á milli þess og að þeir innleiði
þau í fyrirtæki sín. Þar sem meirihluti íslenskra stjórnenda virðist lesa,
hlusta og horfa aðallega á innlent efni um viðskipti, var nauðsynlegt
að kanna innlenda miðla og efni þeirra. Eftir nokkra könnun á því
er niðurstaðan sú að innlent efni er undir miklum enskumælandi
áhrifum og þá sérstaklega frá Bandaríkjunum. Því eru íslenskir stjórn-
endur undir svipuðum ef ekki sömu áhrifum og kollegar þeirra vest-
anhafs, án þess þó að hafa sjálfir mikil áhrif þar á. Svipaða sögu má
segja um útgefið efni í öðrum Evrópulöndum þar sem bandarískra
áhrifa gætir víða. Aftur á móti virðast evrópsk áhrif hafa skilað sér
sáralítið vestur um haf.
Helsti áhrifaþátturinn er menntun en langflestir stjórnendur höfðu
heyrt af þessum hugtökum og/eða aðferðum í gegnum hana eða 56%
en jafnframt virtust þessi hópur hafa notað þau meira en aðrir.
Næstflestir, eða 23% svarenda, sögðust hafa heyrt um hugtökin úr
útgefnu efni eins og bókum, blöðum, tímaritum eða ljósvakamiðlum
og virtist þessi hópur hafa aðeins meiri þekkingu en aðrir. Hins vegar
notaði þessi hópur stjórnenda hugtökin og aðferðirnar minnst allra.
Aðeins um 8% stjórnenda höfðu heyrt um þau frá ráðgjöfum og þeir
sem höfðu heyrt um þau frá samstarfsmönnum og í gegnum tengsl-
anet komu þar næst á eftir.
hvar kYnnast stjórnenDurnir hugtökunuM Í stjórnun?
Þegar spurt var hvaðan frumkvæðið kemur að taka upp ný stjórn-
endahugtök og/eða aðferðir var athyglisvert að sjá að mikill meiri-
hluti stjórnendanna taldi að frumkvæðið kæmi frá þeim sjálfum. Þar
á eftir frá starfsmönnum fyrirtækisins og stjórninni en í sárafáum til-
vikum frá aðkeyptum ráðgjöfum. Þetta er athyglisvert þar sem aðrar
spurningar í könnuninni sýndu mikla fylgni milli notkunar ráðgjafa
og aukinnar notkunar þessara stjórnendahugtaka og/eða aðferða.
Athyglisvert er að þegar ráðgjafar vilja innleiða þessi hugtök og/eða
aðferðir í fyrirtækin er þekking stjórnandans á þeim hvað minnst.
hvaÐan keMur fruMkvÆÐiÐ
aÐ ÞvÍ aÐ nota kenningarnar?
Hver segja þeir að sé helsta ástæðan fyrir innleiðingu? Stjórnendurnir
voru sérstaklega spurðir af hverju þeir noti eða innleiði þessi hugtök
og eða aðferðir í sínum fyrirtækjum og fengu þeir val um algengar
ástæður sem nefndar hafa verið í sambærilegum könnunum erlendis
frá. Stofnanakenningar sýna að undir mikilli pressu frá viðskiptaum-
hverfinu er stjórnandinn líklegri til að innleiða nýjar lausnir, bæði í
þeirri von að gera betur en líka einfaldlega til að sýnast vera að gera
eitthvað í málinu eða virðast klárari en aðrir í viðskiptalífinu.
Það sem vakti hvað mesta athygli við svör íslensku stjórnendanna
var að þó að frumkvæðið á innleiðingu hefði komið að mestu frá
þeim sjálfum og viðskiptaumhverfið einkenndist af miklum hraða
og óstöðugleika, þá sögðu þeir að helsti hvatinn til að innleiða þessar
lausnir hefði verið fyrir fyrirtækið en ekki vegna eiginhagsmuna.
Þó að vissulega megi draga í efa að í könnun sem þessari fáist
stjórnendurnir til að viðurkenna annað sýna erlendar rannsóknir
fram á að þeir virðast svara þessum órekjanlegu og nafnlausu könn-
unum frekar heiðarlega. Eitt skal þó bent á; þennan mismun má að
hluta til eða að miklu leyti skýra með eignarhaldi í íslenskum fyr-
irtækjum, þar sem stjórnendur eru oft stórir ef ekki stærstu hluthafar
í fyrirtækjunum.