Frjáls verslun - 01.04.2009, Blaðsíða 42

42 F R J Á L S V E R S L U N • 3 . T B L . 2 0 0 9
70 ára
2004-2009
2004:
Bankarnir allt í öllu
2007:
Bólan náði
hæstu hæðum
Útlána- og eignabólan náði
hæstu hæðum sumarið 2007.
Þá fór hlutabréfavísitalan yfir 9
þúsund stig og húsnæðisverð
náði sömuleiðis hæstu
hæðum. En þá sprakk bólan.
allt tók að lækka. í ljós kom
að það var bara ein breyta í
formúlunni: lánsfé.
2008:
Bankahrun og
heimskreppa
Útlánabólan sprakk út um allan heim.
íslensku bankarnir hrundu allir á einu bretti.
Þjóðin fékk þrenns konar kreppu: banka-
kreppu, gjaldeyriskreppu og heimskreppu.
Landsframleiðsla hefur dottið niður um
10%, það er 10% atvinnuleysi, fjárlagahallinn
er að sliga þjóðina og virðist óyfirstíganlegur.
2009:
Fjárlagahallinn
170 milljarðar
hrunið mikla á íslandi hefur
leitt til þess að fjárlagahalli
verður 170 milljarðar á þessu
ári og heldur áfram að vaxa
ár frá ári verði ekkert að gert.
Þessum halla verður að ná
niður á næstu þremur árum og
á þessu ári þarf að skera niður
um 50 til 60 milljarða króna.
Þetta er brýnasta verkefni
stjórnmálamanna á því herrans
ári 2009. ríkið er fjárþurfi og
keppir við einkageirann – sjálfa
uppsprettuna – um féð.
2004:
Þrjár stórar valdablokkir
Umræður um valdablokkir á íslandi voru
mjög áberandi. Þrjár þeirra voru stærstar:
Björgólfsfeðgar, Bónusfeðgar og bræðurnir í
Bakkavör. Ólafur Ólafsson í samskipum var ekki
beint tengdur neinni þessara valdablokka en
sem annar stærsti hluthafinn í KB banka voru
ákveðin tengsl við bræðurna í Bakkavör. Þessar
þrjár valdablokkir áttu alla banka og fjölmiðla á
íslandi. Björgólfsfeðgar tengdust Landsbanka,
straumi og Morgunblaðinu. Bónusfeðgar teng-
ust íslandsbanka, Fréttablaðinu, stöð 2, DV
og Birtingi. Bræðurnir í Bakkavör tengdust KB
banka, skjá einum og Viðskiptablaðinu.
Þegar hér var komið sögu var ljóst að
bankarnir, Landsbanki, íslandsbanki
og KB-banki, voru orðnir allt í öllu í
viðskiptalífinu. allt gekk út á að taka
lán erlendis og koma þeim í umferð
á íslandi til að auka hag bankanna
og skrúfa upp verð hlutabréfa í
þeim. Þetta varð til þess að heimili
og fyrirtæki urðu mjög skuldsett.
Bankarnir voru mjög ákafir. Þeir
fjárfestu sjálfir í fyrirtækjum, skiptu
þeim upp, seldu þau eða sameinuðu,
fundu nýja eigendur, endurfjármögnuðu
og seldu þau til fjárfesta sem áttu ef
til vill ekki svo mikið fé og seldu ekki
neinar af fyrri eignum sínum. Bankarnir
lánuðu fyrir kaupunum og veðin voru
í hlutabréfunum sjálfum. Þeir lánuðu
einnig til helstu eigenda sinna og
fjármögnuðu kaup þeirra á bréfum í
bönkunum og á fyrirtækjum, bæði hér
heima og erlendis.
1939-1945 10,2%
1945-1955 4,2%
1955-1965 5,0%
1965-1975 4,0%
1975-1980 6,1%
1980-1985 1,5%
1985-1990 3,4%
1990-1995 0,4%
1995-2000 5,0%
2000-2005 3,8%
2003-2008 -2,4%
Meðalvöxtur vergra þjóðartekna
heimild: hagstofa íslands