Frjáls verslun - 01.04.2009, Blaðsíða 92

92 F R J Á L S V E R S L U N • 3 . T B L . 2 0 0 9
SUMARMYNDIR
SAMBÍÓANNA
upplifðu stærsta kvikmyndasumar sögunnar
FRJALS_VERSLUN.indd 1 11.5.2009 13:38:01
v i ð t A l v i ð A G n A r H A n S S o n
Glatað tækifæri
Agnar segir að eftir fall bankanna þriggja hafi Sparisjóðabankinn einn
getað haldið uppi greiðslumiðlun við útlönd og getað haldið uppi
eðlilegum samskiptum við kröfuhafa sína. Það var búið að skipta um
kennitölu á hinum bönkunum.
„Þarna glataðist enn eitt tækifærið þegar Sparisjóðabankinn var
settur í þrot,“ segir Agnar. „Hin leiðin var að halda rekstri hans áfram
en með kröfuhafana, þar á meðal ríkið, sem eigendur.“
Fyrir utan þetta var ríkisstjórninni sem stærsta kröfuhafa bankans
bent á að væntanlegt fjárhagslegt tap ríkisins af þessari aðgerð næmi
a.m.k. 20 milljörðum króna.
Agnar segir að erlendir ráðgjafar – og einnig fulltrúar Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins – eigi sinn þátt í að stjórnvöld hafi farið þessa leið.
Hann er lítið hrifinn af ráðgjöfunum og telur þá ekki hafa áttað sig á
hve risavaxinn vandinn er.
Alvarleg kreppa
Agnar segir að hann hafi einu sinni átt samtal við
Svíann Mats Josefsson, sem gefið hefur ríkisstjórn-
inni ráð um endurskipulagningu fjármálakerfisins.
Agnar segir að Josefsson hafi alls ekki áttað sig á
umfangi íslenska bankahrunsins. Sænski sérfræð-
ingurinn hafi bent á að í sænsku bankakreppunni
hafi öll samskipti bankanna við útlönd verið komin
í eðlilegt horf innan þriggja mánaða. Sú er ekki
staðan á Íslandi.
„Það gleymist að þessar norrænu bankakreppur
eru ekki sambærilegar við þá íslensku,“ segir Agnar.
„Í sænsku kreppunni töpuðu erlendir lánardrottnar
engu. Í þeirri íslensku hafa erlendir kröfuhafar þegar tapað tugum
milljarða evra og öll tengsl við útlönd eru enn frosin vegna þess.
Þessir erlendu ráðgjafar hafa kannski reynslu af bankakreppum en
þær kreppur hafa verið miklu minni en þessi íslenska og skaðinn
takmarkaður.“
Agnar segir að fyrir Íslendinga felist mesta tjónið í að þeir njóti
ekki lengur trausts á erlendum fjármálamörkuðum. Áratugi geti tekið
að koma á trúnaði á ný. Erlendar fjármálastofnanir taki ekki oftar
áhættuna á að lána fé til Íslands. Þeir geti alltaf átt á hættu að fá bréf
þar sem tilkynnt er að kröfum þeirra hafi verið kastað.
„Það alvarlega í málinu er að við höfum ekki farið að leikregl-
unum. Við settum okkur bara nýjar leikreglur. Ég sé ekki að við kom-
umst upp með það,“ segir Agnar.
upphæðirnar komnar út úr öllu korti
En hver er hlutur hans sjálfs og Sparisjóðabankans? Þetta var lítill
banki sem þjónaði sparisjóðunum í landinu. Undir lokin var skuld
hans við erlenda lánardrottna orðin 500 milljónir evra; skuldin við
ríkið vegna lána frá Seðlabanka 150 milljarðar íslenskra króna.
Og þessi skuld var að stórum hluta þannig til komin að Spari-
sjóðabankinn tók lán í Seðlabankanum til að endurlána stóru bönk-
unum þremur. Allt tapaðist þegar þeir fóru á hausinn. Veðin voru
bréf bankanna.
Var nokkuð annað að gera en að slá Sparisjóðabankann af líka úr
því að hann var sokkinn í skuldir – meðal annars 150 milljarða skuld
við Seðlabankann?
Agnar er ekki sammála: „Þessar upphæðir voru auðvitað að lokum
komnar út úr öllu korti,“ segir Agnar. „En úr því að þetta var reynt
var ekkert óeðlilegt við að Sparisjóðabankinn tæki að sér hlutverk
milliliðar í stað þess að Seðlabankinn lánaði bönkunum beint gegn
veði í bréfum þeirra.“
Fluttu opinbert fé til bankanna
Sparisjóðabankinn gegndi þarna hlutverki heildsölubanka milli
Seðlabankans og hinna bankanna. Agnar segir að þegar hann tók við
hafi ástandið verið orðið mjög erfitt þótt bankamenn hafi ekki haldið
þá að allir bankarnir færu í þrot.
En það var róinn lífróður og hluti af baráttunni fyrir að halda
bönkunum á floti var að dæla fjármagni frá Seðla-
bankanum og inn í hagkerfið. Um endurfjár-
mögnun erlendis var ekki lengur að ræða.
„Við sátum á endanum uppi með þessi end-
urkræfu veðlán, með veðum í bréfum bankana. Þau
urðu verðlaus í hruninu og þar með var Sparisjóða-
bankinn í raun kominn í hendur ríkisins,“ segir
Agnar um endalokin á tilraunum Seðlabankans til
að halda fjármálakerfinu gangandi.
Fóru í útrás þegar allt var að stöðvast
Agnar segir að hvað Sparisjóðabankann varðar
hafi honum verið mörkuð ný stefna í árslok 2005.
Bankinn hafi aukið umsvif sín, látið meira að sér
kveða en áður og farið að taka erlend lán til að endurlána á Íslandi.
Agnar tók við bankastjórninni um áramótin 2007/2008 af Finni
Sveinbjörnssyni, sem nú er bankastjóri hjá Nýja-Kaupþingi.
„Eftir á að hyggja var þetta röng stefna og of seint mörkuð,“
segir Agnar. „Á þessum tíma voru vandræði bankanna við endurfjár-
mögnun að byrja eftir skýrslu Den Danske Bank í mars 2006. Við
vitum nú að það hefði átt að byrja að taka til í bankakerfinu árið
2005 og ekki að halda áfram að þenja það út.“
„Það voru í raun tvö hagkerfi í landinu,“ segir Agnar. „Annað var
krónuhagkerfið og Seðlabankinn hélt stöðugleika í því með vaxta-
stefnu sinni. Síðan var annað hagkerfi sem gekk fyrir erlendri mynt.
Atvinnulífið var fjármagnað með erlendum lánum og þegar þetta
hagkerfi hrundi hrundi hitt líka.“
Núna þegar komið er fram á vor 2009 segir Agnar að brýnast sé að
semja frið við fjármálakerfi heimsins. Það sé forsenda alls annars.
„Það er kannski kaldranalegt að segja það en til að bjarga heim-
ilunum verður að koma fjármálakerfinu á lappirnar aftur svo það
geti þjónustað atvinnulífið,“ segir Agnar. „Heimilunum verður ekki
bjargað nema fólkið hafi vinnu.“
„ ... þeim líkar ekki
að fá bara einn
daginn bréf um að
búið sé að kasta
öllum þeirra kröfum
og að ekki standi til
að ræða við þá, bara
heimamenn.“