Frjáls verslun - 01.04.2009, Blaðsíða 125

F R J Á L S V E R S L U N • 3 . T B L . 2 0 0 9 125
kvikmyndin Alfreð Elíasson og Loft-leiðir hefur fengið góðar viðtökur. Þetta er heimildarmynd um mjög svo umdeilda sameiningu Flug-
félags Íslands og Loftleiða árið 1973 – sem
og saga kjarks og bjartsýni fárra manna
í fluginu. Kristjana Milla Thorsteinsson,
ekkja Alfreðs Elíassonar, eins af stofnendum
Loftleiða og forstjóra félagsins um árabil, átti
ánægjulegt samstarf við Sigurgeir Orra Sig-
urgeirssyni kvikmyndagerðarmann og leik-
stjóra myndarinnar. Myndin er rós í hnappa-
gat Sigurgeirs Orra en myndin var fjögur ár
í vinnslu og það er afrek hve víða Sigurgeiri
hefur tekist að viða að sér efni um Loftleiði.
Það dylst engum sem horfir á myndina að
hún er nokkuð einhliða frásögn Loftleiða-
manna varðandi sameininguna við Flug-
félagið.
Myndin lýsir því m.a. hvernig víkinga-
blóðið var til staðar hjá þeim hópi manna
sem fóru með Loftleiðir í útrás eftir að
embættismenn úthlutuðu Flugfélagi Íslands
öllum bestu flugleiðum innanlands og Loft-
leiðum restinni. Í stað þess að gefast upp
var innanlandsflugi hætt og stefnan tekin á
alþjóðlegan markað sem fyrsta lágfluggjalda-
félag í heiminum. Þetta brjálæði í nokkrum
mönnum, eins og sumir orðuðu það, skilaði
sér í því að Loftleiðir voru um tíma með fjór-
falt fleiri farþega á flugleiðinni Bandaríkin-
Evrópa heldur en Icelandair er með í dag.
Í myndinni kemur fram hve velgengni
Loftleiða var mikil og hvernig umsvif félags-
ins jukust jafnt og þétt. Sagt er frá samvinnu
Loftleiða við önnur flugfélög. Flugfélag var
keypt, annað stofnað, hótel byggð, hótel
keypt, bílaleiga stofnuð. Allt var þetta hluti
af aukinni starfsemi sem skilaði miklum
tekjum til Loftleiða og jafnframt gjaldeyr-
istekjum í þjóðarbúið.
Það hefði mátt halda að stjórnvöld og
embættismenn væru hrifnir af hinu mikla
veldi sem Loftleiðir voru að koma sér upp, en
svo var ekki. Úti í horni var öfundsjúkt félag
sem var ríkisstyrkt og rekið með tapi, félag
sem þoldi ekki velgengnina og vildi komast í
álnir þær sem Loftleiðir höfðu spunnið.
Kvikmyndin Alfreð Elíasson og Loftleiðir
er samt ekki eingöngu um þann gjörning
sem varð í kringum sameiningu Flugfélags
Íslands og Loftleiðir, hún er saga bjartsýni og
kjarks fárra manna sem áttu það sameiginlegt
að flugið var þeim ástríða og ekkert hindr-
aði þá í að gera hugsjónir sínar að veruleika.
Sagan hefst árið 1944 þegar þrír ungir menn,
með Alfreð Elíasson í broddi fylkingar, stofn-
uðu Loftleiðir og nýttu sér öll tækifæri sem
þeir sáu til flugs og ævintýrið endar ekki fyrr
en búið er að sameina flugfélögin.
gott samstarf
Kristjana Milla Thorsteinsson, ekkja Alfreðs
Elíassonar, hefur verið duglegust allra við að
halda uppi merki frumherjanna sem hófu
Loftleiðir til flugs. Hún kynntist Alfreð fyrst
þegar hann gerði út leigubíla í Reykjavík og
þau kynni voru síðan endurnýjuð í Banda-
ríkjunum. Kristjana Milla býr í húsi þeirra
hjóna sem þau byggðu á Arnarnesinu fyrir
fjörutíu árum, fyrsta húsinu sem þar var
byggt. Hún er ánægð með myndina.
„Þarna kemur mikið fram sem ég hef bar-
ist fyrir að yrði gert opinbert. Að vísu hafði
stór hluti af því komið í ævisögu Alfreðs, sem
Jakob F. Ásgeirsson skrifaði, en góð viðbót er
í myndinni. Ég átti mjög ánægjulegt samstarf
við Sigurgeir Orra Sigurgeirsson leikstjóra
myndarinnar þau fjögur ár sem hann var að
gera myndina og fylgdist vel með öllu. Hann
var duglegur að safna efni og útsjónarsamur
og í myndinni eru birt viðtöl við menn sem
vissu heilmikið um hvað var að gerast á bak
við tjöldin, menn sem tóku þátt í ævintýr-
inu með Alfreð. Segja má, þegar kemur að
sameiningunni, að þá sé vel farið yfir málið
en margt annað er í skjölum sem kanna má
nánar, sem sýnir okkur enn frekar hversu
óréttlætið var mikið.“
Eitt af því sem vekur undrun í
myndinni er hvað mikið er til af
efni á ljósmyndum og filmu frá
upphafsárum Loftleiða og er nán-
ast hægt að segja söguna í mynd-
máli. Ég spyr Kristjönu um þetta.
Hún segir flesta þá sem voru með í
félaginu frá upphafi hafa haft mik-
inn áhuga á ljósmyndun og kvik-
myndum, auk flugsins, og voru oft
með ljósmyndavél og kvikmynda-
tökuvél með sér í flugi. Hún minn-
ist réttilega á hve gott myndefni sé
til um Geysisslysið, bæði á jökl-
inum eftir hrapið, þar sem áhöfnin
barðist við kuldann, og ekki síður
af björgun herflugvélarinnar sem
lenti á jöklinum og komst aldrei á
loft. Björgun hennar af jöklinum
lagði grunninn að framtíðarrekstri
Loftleiða. Nánast allt myndefnið
sem birt er í heimildarmyndinni
frá þessum atburðum er tekið af
Loftleiðamönnum.
kvik myndir
Alfreð og Kristjana Milla í Rochester í Bandaríkjunum
þar sem hún stundaði nám.