Tímarit Máls og menningar - 01.12.1947, Qupperneq 35

JAKOB BENEDIKTSSON:
Gjaldeyrir og menning
Síðustu mánuðina höfum við Islendingar óspart fengið að heyra
að hin mikla sparnaðaröld væri upp runnin, nú væri um að gera
að herða á mittisólinni, neita sér um allan óþarfa, svo að hægt
væri að afla brýnustu nauðsynja. Því skal ekki á móti mælt að
margur óþarfinn hefur verið fluttur hingað til lands á síðustu velti-
árum, né heldur að nauðsyn hafi borið til að taka í taumana á
einhvern hátt. En um hitt eru skiptar skoðanir hvort aðgerðir þær
sem gripið hefur verið til séu allar nauðsynlegar eða heillavænlegar
þjóðinni. Hér verðui ekki gerð nein tilraun til að kryfja þessi
vandamál til mergjar, heldur aðeins drepið á eitt svið þjóðlífsins
sem orðið hefur harkalega fyrir barðinu á gjaldeyrissparnaðinum,
en það eru menningarmálin.
Það er gömul saga á þessu landi að þegar sparnaðar þykir við
þurfa eru alltaf til menn sem sjá þau úrræði greiðust og sjálfsögð-
ust að klípa af því fé sem á einhvern hátt er ætlað til menningar-
þarfa. Það er eins og sá garðurinn sé alltaf lægstur. íslenzkir
menntamenn hafa löngum verið þolinmóðir og lítilþægir, og það
tjón sem unnið er með sparnaði í menningarmálum kemur sjaldn-
ast fram beinlínis eða þegar í stað, svo að háttvirtum kjósendum
sést oft yfir það sem er að gerast, þangað til það er um seinan.
Sparnaðarhetjurnar eiga þess vegna oftast minna á hættu með því
að vega í þennan knérunn en með því að beina skeytum sínum að
þeim sviðum sem snerta almenning fljótar og tilfinnanlegar.
Nú stendur svo á að á undanförnum árum hefur verið unnið
mikið og merkilegt starf í íslenzkum menningarmálum. Rúmur
fjárhagur ríkissjóðs hefur leyft meiri framlög á þessu sviði en áður
þótti fært. Því fer þó fjarri að eyðslan hafi verið um skör frain.
í þessum efnum eigum við svo margt ógert að frekar væri ástæða
9