Tímarit Máls og menningar - 01.12.1947, Blaðsíða 40

134
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
námsstyrkja. Hvorttveggja er jafnnauðsynlegt þó að sjálft rann-
sóknarefnið sé með öllu innlent.
Þetta sem hér hefur verið sagt er í rauninni svo sjálfsagt og auð-
skilið að það er blátt áfram sorglegt að forráðamenn þjóðarinnar
skuli gefa tilefni til þess að taka það fram einu sinni enn. Við ís-
lendingar erum vanir að stæra okkur af því að við séum bók-
menntaþjóð, teljum okkur til gildis að bóklestur og andleg menn-
ing sé hér almennari en annars staðar. Aðgerðir gjaldeyrisyfir-
valdanna koma ekki vel heim við þessa kenningu, nema þá helzt
við úthverfu hennar, sjálfbirgingsskapinn og oftrúna á öllu is-
lenzku, hina lágkúrulegu ánægju með illa unnin eða hálfköruð verk
sem fákunnandi fólki er talið trú um að séu hin beztu í heimi.
Aukin kynni af menningu annarra þjóða hafa á síðustu árum gert
sitt til að bæta skilning íslendinga á gildi íslenzkrar menniiigar
og afstöðu hennar í þeim heimi sem við lifum í, skerpt gagnrýnina
á því sem unnið er heima fyrir, sett markið hærra eftir því sem
hægara hefur orðið að gera samanburð á erlendum og innlendum
afrekum. Hverjar þær aðgerðir sem miða í öfuga átt eru því skref
aftur á bak, miða til forheimskunar og eru beinn fjandskapur við
alla menningarviðleitni í landinu. Gegn öllum slíkum tilraunum
verða íslenzkir menntamenn að vera á verði og gera sitt ýtrasta til
þess að koma almenningi í skilning um hvað hér sé í húfi. Og eins
og hér er málum háttað ætti það ekki að vera sérstaklega torvelt.
Mér þykir ekki ólíklegt að fullkomin stöðvun á kaupum erlendra
bóka sé allt að því eins dæmi nú á tímum hjá þjóð sem er ekki því
sem næst gjaldþrota. Nærtækt er að benda á dæmi Dana. Þeir eiga
sem stendur við drjúgum meiri gjaldeyriserfiðleika að stríða en
við íslendingar og hafa tekið upp miklu naumari skömmtun á flest-
um nauðsynjavarningi en hér tiðkast. En innflutningur erlendra
bóka er frjáls og hefur verið það síðan stríðinu lauk. Er þó ólíku
saman að jafna um þann bókakost innlendra bóka sem völ er á þar
í landi og hér. Og það er síður en svo að dönskum bókasöfnum
hafi verið gert örðugt um vik að afla sér erlendra bóka, heldur
gerðu þau út menn til að kaupa bækur í þeim löndum sem sam-
bandslaust hafði verið við á stríðsárunum og fengu til þess þann
gjaldeyri sem þurfti, þó að hann væri annars skorinn mjög við