Tímarit Máls og menningar - 01.12.1947, Síða 39

GJALDEYRIR OG MENNING
133
sízt höfura viÖ íslendingar efni á því að láta efnilegustu ungling-
ana fara í hundana fyrir auðvirðilegan sparnað sem unnizt gæti
upp á örfáum bílverðum.
Nú kynni einhver að segja sem svo: Þetta er nú allt saman gott
og blessað, en ef hér er um að ræða svo stórkostleg útgjöld að þau
geti stofnað gjaldeyrismálum þjóðarinnar í háska, þá verður að
taka afleiðingunum af því. Því er í fyrsta lagi til að svara að út-
gjöld til bókakaupa og námsstyrkja eru svo nauðsynleg þessari
þjóð að á fáum sviðum er smásálarskapur háskalegri. Sé ætlunin
að halda hér uppi sjálfstæðu þjóðfélagi er fyrsta skilyrðið að auðið
sé að halda við sjálfstæðu íslenzku menningarlífi. En það er með
öllu ókleift ef girt er fyrir öll menningaráhrif utan að og lands-
mönnum er bannað að fylgjast með í því sem gerist í veröldinni.
Einangrun er menningardauði. Þó að hér sé gefið út margt bóka
að tiltölu við mannfjölda, er bókakostur okkar harla fáskrúðugur
og getur aldrei orðið annað. Því er okkur enn meiri þörf á bóka-
innflutningi en flestum öðrurn þjóðum, ef við eigum ekki að drag-
ast aftur úr á öllum sviðum og verða eins og nátttröll í menning-
arlífi nútímans. Sama er að segja um alla tækni og verklegar fram-
kvæmdir. Til þess að fylgjast með á þeim sviðum þarf bæði bækur
og sérmenntaða menn, og sá gjaldeyrir sem varið er til þess kemur
aftur með margföldum vöxtum, en ótímabær sparnaður getur orðið
ærið dýr síðar meir, ef flanað er út í fyrirtæki af ónógri þekkingu
eða eftir úreltum aðferðuin. Það stoðar lítið að eignast dýr nýtízku
verkfæri ef sérmenntaða menn skortir til þess gð fara með þau.
Og það er ekki einhlítt að efla þjóðlegan fróðleik og þjóðlegar listir,
ef fræðimönnum og listamönnum er ekki gefinn kostur á að fylgj-
ast með í því sem gerist í skyldum greinum annars staðar í heim-
inum. íslenzk menning hefur alltaf risið hæst þegar menningarsam-
bandið við önnur lönd var greiðast, og því meiri sem einangrunin
var þeim mun dimmara var yfir öllum innlendum menntum. Það
er fáránleg villa, sem sumir virðast vaða í, að hægt sé t. d. að
stunda íslenzk fræði án erlendra bóka, frekar en aðrar vísinda-
greinar. Og stjórnarvöld þessa lands verða að gera sér Ijóst að ef
íslenzku handritin verða endurheimt hingað, dugir ekki að láta sig
dreyma um að því fylgi sparnaður á gjaldeyri til bókakaupa eða