Tímarit Máls og menningar - 01.12.1947, Síða 134

228
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
til að skýra frekara er ekki um það að fást. Kynleg villa stendur í skýringu
við bls. 4/23, þar sem Joh. Arndt er talinn samverkamaður Speners, en Spener
fæddist ekki fyrr en 15 árum eftir að Arndt dó. Það er og vafalaust rangt sem
sagt er í skýringu við bls. 319, að Flaccius (í textanum stendur Flaccii) sé =
Gajus Valerius Flaccus hinn rómverski, heldur mun átt við Matth. Flacius
Illyricus (d. 1575), sem og er nefndur á bls. 421 (án skýringar), en í registr-
inu eru gerðir úr þessum nöfnum tveir menn.
Bókin er hin prýðilegasta að ytra útliti, og ekkert til hennar sparað af hálfu
forlagsins. Full ástæða er til að þakka það framtak og þann stórhug sem
Illaðbúð sýnir með því að ráðast í útgáfu slíkrar bókar styrklaust, og er ósk-
andi að íslenzkir lesendur bregðist ekki því trausti sem þeim er sýnt með
hjartsýni útgefanda. Þó að hér hafi verið fjölyrt nokkuð um missmíði á út-
gáfunni, má hitt ekki gleymast, sem er óneitanlega meginatriði, að með þessu
verki er höggvið fyrirferðarmikið skarð í þann stóra hóp rita sem við eig-
um óprentuð og æskilegt er að gefin verði út.
/. B.
HALLGRÍMUR PÉTURSSON. Æfi hans og starf.
Eftir Magnús Jónsson. I—II. Leiftur. Rvík 1947.
Þegar Finnur Jónsson — sem var maður fullkomlega ókristinn — gaf út
eiginhandarrit Hallgríms Péturssonar af Passíusálmunum, lét hann þess getið
í formála að hann hefði fengizt við þessa sálma „af því að þeir eru hið helzta
ritverk vort frá þeim tímum, hæði fyrir skáldskapar og málfæris sakir“. Og
þegar Magnús Jónsson, prófessor í guðfræði, skrifar stóra bók um Hallgrím
Pétursson, er það ekki trúmaðurinn, fræðarinn og guðfræðingurinn Hallgrím-
ur Pétursson sem mest her á, heldur listamaðurinn, skáldið. Þetta er síður
en svo sagt bók Magnúsar Jónssonar til hnjóðs, en þessi afstaða tveggja jafn-
ólíkra manna, rammheiðins málfræðings og guðfræðiprófessors, er nokkur
bending um yfirburði skáldsins Hallgríms Péturssonar.
Bók Magnúsar Jónssonar er framar öllu lýsing á skáldinu og verkum hans,
ævisaga hans rakin með stöðugu tilliti til ritstarfanna, og meginefni bókarinnar
er yfirlit um skáldskap Hallgríms með fjölmörgum og rækilegum tilvitnunum.
Merkustu kvæðin eru prentuð í heilu líki, þar á meðal allir Passíusálmarnir.
Höfundur gerir sér far um að rekja áhrif ytri aðstæðna og aldarháttar á skáld-
skap Hallgríms, bæði í almennum inngangi um þjóðfélagsástand 17. aldar og
í sjálfri ævisögunni. Hann bendir réttilega á það að þótt Hallgrímur væri í
mörgu bam sinnar aldar, hefur hann sérstöðu á fleiri en einn hátt. Andúð
hans á höfðingjum þessa heims er ótvíræð, liann er ósvikinn fulltrúi alþýð-
unnar, „stéttvís“, eins og höfundur segir sjálfur. En liann er samt meira