Tímarit Máls og menningar - 01.12.1947, Side 137

UMSAGNIR UM BÆKUR
231
SONUR GULLSMIÐSINS Á BESSASTÖÐUM.
Bréf til Gríms Thomsens og varðandi hann 1838
—1858. Finnur Sigmundsson bjó til prentunar.
Hlaðbúð. Rvík 1947.
í bréfum húsfreyjunnar á Bessastöðum sem Finnur landsbókavörður Sig-
mundsson gaf út í fyrra var brugðið upp eftirtektarverðri mynd af þessari
merkilegu konu. Eitt af því sem mörgum mun hafa þótt fengur í að kynnast
voru skoðanir hennar á námsferli Gríms Thomsens og þær áhyggjur sem
hann bakaði foreldrum sínum með ógætni í fjármálum og skorti á stöðug-
lyndi við námið. í bréfasafni því sem sami útgefandi hefur nú birt er náms-
ferli Gríms og baráttu til frama og mannvirðinga lýst frá fleiri hliðum og
margt dregið fram sem áður var ókunnugt. Meginstofn þessara bréfa eru frá
foreldrum hans og systrum, en auk þess frá ýmsum þjóðkunnum mönnum,
meðal þeirra flest og merkilegust frá Brynjólfi Péturssyni.
Tæpur þriðjungur bréfanna er ekki til Gríms Thomsens sjálfs, heldur varð-
andi hann að einhverju leyti. Eru það einkum bréf frá Þorgrími gullsmið til
Gríms amtmanns og Finns Magnússonar, svo og tvö merkileg bréf frá Finni
til Þorgríms, og loks þrjú bréf frá Grími Thomsen sjálfum til Gríms amt-
manns og eitt til Jóns Sigurðssonar.
Utgefandi hefur látið bréf Ingibjargar Jónsdóttur til sonar síns marka
tímabilið sem hréfin fjalla um, og þau sýna Ijóslega hvernig áhyggjur hennar
og kvíði um framtíð Gríms snúast smátt og smátt í þá fullvissu sem hún lýsir
í lokaorðum síðasta bréfsins: „Eg lifi og dey með þá sannfæring, að eg eigi
góðan og mikinn son.“ Bréf húsfreyjunnar á Bessastöðum mynda því að vissu
leyti uppistöðu bókarinnar og gefa henni samhengi og stígandi.
Mikill fengur er að bréfunum frá gullsmiðnum á Bessastöðum. Þau sýna les-
andanum heilsteypta persónu og styðja ótvírætt þau ummæli sem höfð eru
eftir Grími syni hans, að það hefði hann af föður sínum, er sér væri léð af
veraldarviti og hagsýni. Engan þarf því að furða að gullsmiðnum hafi mis-
líkað eyðslusemi sonar síns í Höfn, enda kvartar hann oft yfir því að Grímur
sé þungur á fóðrunum. Eftir fjögra ára náin ákveður Þorgrímur að kalla son
sinn heim eða stöðva að öðrum kosti allar greiðslur til hans. En þá hljóp
Finnur Magnússon undir baggann eins og oft áður og síðar þegar íslenzkir
stúdentar áttu í hlut. Hann gerði hvorttveggja að ljá Grími peninga til
greiðslu á brýnustu skuldum og að skrifa Þorgrími og mæla svo með syni
hans að Þorgrímur lét til leiðast að halda áfram að kosta Grím til náms, unz
hann lauk meistaraprófi. En framlög Þorgríms entust Grími illa, og hvað
eftir annað varð Finnur að koma honum til hjálpar, og þær skuldir voru ekki
að fullu greiddar þegar Finnur dó. Augljóst er af bréfum þessum að framtak
Finns réð úrslitum um námsferil Gríms, og er alls óvíst hvernig honum hefði
reitt af ef Finns hefði ekki notið við. Sést hér sem víðar hver bjargvættur
Finnur var löndum sínum og það jafnvel langt um efni fram.
Þó að Þorgrímur væri strangur við son sinn, lét hann þó sannfærast af