Tímarit Máls og menningar - 01.03.1951, Blaðsíða 116

106
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
við gerðum þegar við vorum á nítjánda
árinu.
Það fer ekki mikið fyrir boðskap
þessarar bókar. Persónurnar eygja enga
birtu framundan, sem gæti orðið þeim
leiðarljós, og höfuðpersónan er hér eng-
in undantekning. Álfur Eyleifsson er í
rauninni ákaflega stefnulaus persóna og
svo gjarn á að vorkenna sjálfum sér, að
erfitt er að hafa samúð með honum.
Þrátt fyrir þetta er andi bókarinnar já-
kvæður. Það er engin rómantík yfir lýs-
ingum höf. á afleiðingum stríðsins, og
honum tekst að ná nokkurri vídd í frá-
sögn sína, er hann lýsir harmsögulegum
verkunum þess. Afstaða hans er mann-
leg, og fyrir það má honum ef til vill
margt fyrirgefast. En þó að höf. hafi
unnið verk sitt af meiri kostgæfni en títt
er um unga höfunda, er stíll hans of
ólistrænn til að halda áhuga lesandans
vakandi til enda. Samtölin eru flöt og
ópersónuleg. Hugarfar og tilfinningar
söguhetjanna speglast ekki í þeim, svo
að höf. verður jafnan að bæta við hinum
margþvældu og leiðinlegu einkennis-
orðum eins og t. d. — „sagði hún glaS-
lega, sagði hann jyrirlitlega, sagði hann
í léttari tón' o. s. frv.
Þetta er ekki illa gert byrjendaverk,
en höf. á margt ólært, ef hann vill vinna
hylli annarra en gagnrýnislítilla miðl-
ungslesenda.
lngóljur Pálmason.
Ur fórum Jóns Árnasonar.
Sendibréf. Finnur Sigmunds-
son bjó til prentunar. Fyrra
bindi. Rvík 1950. HlaðbúS.
Finnur landsbókavörður Sigmundsson
hefur áður lagt á borð íslenzkra lesenda
ágæt sýnishorn íslenzkra bréfasafna frá
19. öld, hinar vinsælu bækur Húsfreyj-
una og Son gullsmiðsins á Bessastöðum.
Nú hefur hann leitað fanga í aðra veiði-
stöð, sem er nokkuð annars eðlis, en það
er hið mikla bréfasafn Jóns Árnasonar
og bréf frá honum sem varðveitzt hafa í
söfnum annarra. Bókin á að verða tvö
bindi, og var í upphafi svo ráð fyrir gert
að þau yrðu samferða, en síðara bindið
hefur orðið að bíða næsta árs sakir
pappírsskorts, og sýnir bókin því ekki
enn þá heildarmynd sem henni var ætl-
að. I þessu bindi eru bréf frá Jóni Áma-
syni og til hans frá ámnum 1848—62,
flest þó frá árunum eftir að hann hóf
þjóðsagnasöfnun sína fyrir alvöru eftir
áeggjun Konráðs Maurers 1858. Eins og
að líkum lætur snýst meginþorri bréf-
anna um þjóðsögurnar, söfnun þeirra og
útgáfu. Flestöll bréfin frá Jóni eru til
þeirra Jóns Sigurðssonar, Konráðs
Maurers og Jóns Borgfirðings. Veldur
því vitanlega að obbinn af bréfum Jóns
til safnara sinna og trúnaðarmanna út
um sveitir landsins hefur glatazt. En
bæði úr bréfunum til Jóns Borgfirðings
og ekki síður úr svarbréfum margra
þeirra sem Jóni skrifa má lesa merkilega
sögu um þrotlausa elju hans og áhuga
við þjóðsagnasöfnunina, natni hans og
nákvæmni að ná í allt, smátt og stórt,
sem að gagni mætti koma. Á einum stað
sést að hann hefur sjálfur skrifað hug-
vekju sína um þjóðsagnasöfnun í 50—
60 eintökum (hún var ekki prentuð fyrr
en síðar), svo að ekki hefur pennaletin
bagað hann, enda hafa bréfaskriftir
hans sömu sögu að segja.
Til Jóns eru í þessari bók bréf frá
meira en tveim tugum manna, flest frá
Guðbrandi Vigfússyni, en hann var eins
og kunnugt er milligöngumaður milli
Maurers og Jóns um útgáfu þjóðsagn-