Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1951, Page 118

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1951, Page 118
108 varð ekkert eins og kunnugt er. Svörin heimtust yfirleitt vel, svo að ekki vant- ar nema 7 sóknalýsingar og eina sýslu- lýsingu. Hingað til hafa þessar merki- legu heimildir verið lítið notaðar, enda ekki sérlega greiðar aðgangs. Fáeinar sóknalýsingar hafa verið gefnar út á víð og dreif í ýmsum ritum, en slíkt kemur ekki af hálfu gagni; það eina sem dugir er að gefa þær út í heild, eins og for- göngumenn útgáfunnar hafa réttilega skilið. Eins og gefur að skilja eru lýsingam- ar býsna misjafnar að gildi og gæðum. En óhætt mun þó að fullyrða að þær séu í heild sinni ein merkasta samtíma heimild um landshagi á íslandi á fyrri helmingi 19. aldar. Spurningamar snú- ast í fyrsta lagi um náttúru landsins, landslag og veðráttufar, í öðm lagi um bjargræðisvegi og afkomu manna, í þriðja lagi um menntun, siðferði, heil- brigðismál og fomleifar. Má af þessu marka að í svörunum muni kenna margra grasa og að margt megi af þeim læra. T. d. er hér. saman kominn einhver mesti sægur örnefna sem til era í nokkru einu riti íslenzku, og er það eitt ekki lítils virði. Enn má nefna það að þegar allar lýsingarnar eru birtar verða þær hinn ákjósanlegasti grundvöllur til at- hugunar og samanburðar á ólíkum at- vinnu- og lifnaðarháttum hvarvetna á landinu. Bindi það sem út er komið, Húnavatns- sýsla, er sennilega gott dæmi um lýsing- ar þessar yfirleitt, kosti þeirra og galla. Lengst er þar og ýtarlegust lýsing sr. Eggerts Ó. Bríms á Höskuldsstaðasókn (rituð 1873), 44 stórar bls., enda er hún hin merkasta ritgerð og fer langt út fyrir umgerð spurninganna. En margar hinna lýsinganna eru og hinar fróðlegustu, og TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR sumar smáfyndnar, eins og lýsing sr. Ögmundar Sigurðssonar á Tjamarsókn. Ástæðulaust er að ætla að aðrar sýslur séu síðri en þessi, og er þetta bindi því ærin sönnun þess að hér er hið mesta nauðsynjaverk á ferðinni. Upphafs- og forstöðumenn útgáfunnar, þeir Jón Ey- þórsson og Pálmi Hannesson, eiga því liinar mestu þakkir skilið fyrir að hafa hrundið henni af stað, og ekki síður bókaútgáfan Norðri, sem hefur sýnt þann stórhug að ráðast í þetta fyrir- ferðarmikla verk, þó að það sé ekki lík- legt til að verða gróðafyrirtæki. Þegar um svo merkilegt heimildarrit er að ræða er vitanlega skylt að vanda til útgáfunnar eftir fremsta megni; eng- ar líkur eru til að þetta rit verði gefið út í annað sinn á næstu mannsöldrum. Þessi útgáfa verður því að vera svo úr garði gerð að henni sé fyllilega treyst- andi í hvívetna; allt annað er óþolandi. Utgefendur gera grein fyrir tilhögun út- gáfunnar í formála, og segir þar m. a.: „1. Útgáfan er orðrétt, en ekki stafrétt, það er að segja: Orðalagi höfunda er í engu breytt, en réttritun vikið til sam- ræmis við núgildandi stafsetningu, eftir því sem fært þótti. ... 2. Staðanöfnum og örnefnum er haldið óbreyttum, nema um hreina rangstöfun eða stafsetningar- atriði sé að ræða.“ Þessar reglur eru góðar það sem þær ná, en þó hefði ekki sakað að þær hefðu verið skýrara orðaðar. Það er t. d. aug- ljóst, eins og síðar verður að vikið, að út- gefendur telja það orðrétt að breyta orð- myndum sem eiga fullan rétt á sér jafnt og þeim sem eru hrein stafsetningarat- riði. En þetta er mesti misskilningur. í riti eins og þessu væri einmitt alveg sér- staklega æskilegt að halda óbreyttum öllum orðmyndum sem nokkurt mál-
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.