Tímarit Máls og menningar - 01.12.1963, Side 18

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
færibönd stóriðnaðarins, sem risið
hafði upp eftir fyrri heimsstyrjöld-
ina.
í kreppunni miklu eftir 1930, þegar-
hinum gömlu fagfélögum iðnaðar-
manna tók að hnigna, tók alþýðan,
vonsvikin og skelfd, að mynda sér ný
samtök. Stefna ríkisstjórnarinnar,
sem kölluð var „New Deal“ var henni
hvatning í þessu efni. Til þess að
forða þjóðinni frá algeru hruni kom
stjórnin á ýmsum umbótum og skap-
aði þannig alþýðunni vettvang til að
starfa á. í kjölfarið kom alda félags-
legra umbóta og stofnun CIO (Sam-
bands iðnverkamanna), sem þá var
öflugasta félagsmálahreyfing, er
nokkurn tíma hafði komið fram í
Ameríku. Róttækir menn höfðu nú í
fyrsta skipti tiltæk fjöldasamtök þar
sem þeir gátu boðað kenningar sínar
og hugsjónir, sem voru að meginefni
til reistar á hugmyndum Evrópu-
manna um skipulagsmál og kenningu
Marx, Leníns og Trotskys um stétta-
baráttuna. Þúsundir ungra mennta-
manna, sem flestir voru synir og dæt-
ur evrópskra innflytjenda, tóku að
starfa innan verkalýðshreyfingarinn-
ar. Það auðveldaði þeim baráttuna,
að amerískir verkamenn voru um
þessar mundir enn „óbreyttir verka-
menn“ og lítt færir til að flytja mál
sitt sjálfir — landbúnaðarverkamenn
og verkamenn í bilaverksmiðjum,
vefnaðarverksmiðjum og gúmmíverk-
smiðjum.
Hvað hefur gerzt síðan ? Synir iðn-
verkamanna og námumanna hafa
gerzt kennarar, verkfræðingar, teikn-
arar, vísindamenn og félagsfræðing-
ar. I rauninni er svo komið, að jafn-
vel róttækir verkamenn ætlast ekki
lengur til þess að börn þeirra taki við
af þeim við færibandið, í kolanám-
unni eða fyrir aftan dráttarvélina.
Meirihluti félagsbundinna verka-
manna hér í landi eru nú vörubílstj ór-
ar, járnbrautarverkamenn og aðrir
sem starfa við flutninga. Annar stór
hópur, að mestu ófélagsbundinn, eru
kennarar. Þá f j ölgar mj ög tæknifræð-
ingum og verkfræðingum, sem skipa
viðlíka sess í iðnaðinum og pípulagn-
ingamenn, smiðir og faglærðir verka-
menn áður fyrr.
Jafnvel í Suðurríkjunum á þessi
breyting sér einnig stað, og ekki ein-
ungis meðal hvítra manna, heldur
einnig negra. Tugþúsundir þeldökkra
æskumanna eru nú í æðri skólum, og
það eru þeir, sem stjórna frelsisbar-
áttunni í Suðurríkjunum. Þeir eru
synir fyrrverandi hermanna, manna
sem vinna í stáliðjuverum, námum og
verksmiðjum, en eru staðráðnir í að
láta börnin ekki feta í fótspor sín.
Verkalýðsstéttin er nú orðin svo
sundurleit og breytt fyrir áhrif þeirra
breytinga, sem orðið hafa í fram-
leiðslu, að nálega er ógerlegt að
benda á tiltekinn hóp verkamanna og
segja, að hann sé verkalýðsstéttin í
hinni gömlu merkingu orðsins. Um
288