Tímarit Máls og menningar - 01.12.1963, Side 21

BANDARÍSK BYLTING
vinnulausar allan fjórða tug aldar-
innar. Á mesta valdatíma CIO voru
atvinnuleysingj ar fleiri en nú, bæði
tölulega og hlutfallslega.
Fyrsta alvarlega prófraun CIO kom
1938 og árangurinn birtist í samn-
ingi, sem gerður var 1939. Það var
þegar sambandið gerði samning um
það við atvinnurekendur að banna
setuverkföll í verksmiðj unum.1 í bar-
áttu sinni gegn þessum samningi
fundu verkamenn brátt nýja leið, sem
átti eftir að reynast þeim haldgóð í
átökunum við sitt eigið samband og
atvinnurekendur. Þeir tóku að leggja
niður vinnu án heimildar samhands-
ins. Á árunum 1939 og 1940, þegar
skuggi styrjaldarinnar hvíldi yfir
Evrópu, var kveðið svo á í fyrrgreind-
um samningi, að sambandsstj órnin
mundi ekki koma af stað eða æsa til
setuverkfalla eða vinnustöðvunar í
verksmiðjum. NLRB, einskonar
vinnurannsóknarnefnd, var sett á
stofn í Washington, og síðan stríðs-
vinnumálanefndin (War Labor
Board), eftir að árásin var gerð á
Pearl Harbor. Verkalýðsleiðtogarnir
hétu ríkisstjórninni því, að ekki
skyldu gerð nein verkföll, og á eftir
1 Þegar ég tala um „sambandið" án frek-
ari skýringar, á ég við Samband verka-
manna í bifreiðaiðnaðinum (UAW), ef
orðasambandið gefur ekki annað til kynna.
í gerðum þessa sambands má jafnan greina
meginstefnu CIO, og auk þess er ég kunn-
ugastur því sambandi af langri persónu-
legri reynslu. — Höf.
kom upp alvarlegur ágreiningur inn-
an sambandsins um það, hvort verka-
lýðsfélögin ættu að halda þetta lof-
orð leiðtoganna. Enda þótt þúsundir
róttækra verkamanna gerðu sér ljóst,
að hér væri verið að skerða nýfengin
réttindi, og hefðu uppi eindregin mót-
mæli, beygði CIO sig og öll önnur
sambönd nema námumannasamband-
ið. En öll stríðsárin héldu verkamenn
uppi skæruhernaði, enda þótt margir
þeirra ættu syni á vígstöðvunum.
Verkalýðsleiðtogarnir gripu þá til
þess ráðs að leita stuðnings utan
verkalýðsfélaganna, m. a. hjá nefnd-
armönnum í stríðsvinnumálanefnd-
inni, til þess að fá verkamenn til að
hverfa aftur til vinnu, svo að þeir tor-
velduðu ekki rekstur stríðsins.
En mitt í ölduróti stríðsins skapað-
ist í verksmiðjunum ríkari félagsandi
en skapazt hefur nokkurs staðar í iðn-
aðarþjóðfélagi. Ein afleiðing stríðs-
ins var sú, að til starfa í verksmiðjun-
um komu konur, negrar, Suðurríkja-
verkamenn og fólk úr öllum stigum
þjóðfélagsins, þar á meðal prófessor-
ar, listamenn og róttækir menn, sem
aldrei höfðu komið í verksmiðju,
annað hvort vegna kynþáttar, kyn-
ferðis, þj óðfélagsstöðu eða vegna
hinna róttæku skoðana sinna. Þannig
urðu verksmiðjurnar deigla þar sem
saman runnu hinir sundurleitustu
straumar félagslegrar, pólitískrar og
menningarlegrar reynslu og fortíðar.
Jafnhliða því sem gerðist í verk-
291