Tímarit Máls og menningar - 01.12.1963, Blaðsíða 40

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ljósprentuðu eintök fengin í hendur
verkstjórum og meisturum. Teiknar-
anna þriggja er ekki lengur þörf, eft-
ir eru aðeins verkfræðingurinn og
tækjasmiðurinn, sem báðir þurfa að
vita meira en áður um starf hvor ann-
ars.
Marxistar hafa haldið áfram að
hugsa sér fjölmennt lið verkamanna
sem grundvöll iðnaðarþjóðfélags.
Þeir hafa aldrei horfzt í augu við þá
möguleika, að kapítaliskt þjóðfélag
geti komizt á það þróunarstig, að
það þurfi ekki á fj ölmennu liði verka-
manna að halda. En þannig er nú ein-
mitt komið þróuninni í Bandaríkjun-
um. Bandaríkj amenn verða nú að
svara þeirri spurningu, hvort þeir
ætli að styðja tæknibyltinguna, sem
sjálfvirknin hefur í för með sér, þrátt
fyrir þann mikla fjölda verkamanna,
sem hún mun setja utangarðs, eða
hvort þeim beri að hamla gegn þess-
ari þróun og styðja gömlu verka-
mennina, sem eru mótfallnir hinum
nýju vélum, eins og verkamenn hafa
alla tíð verið síðan spunavélin var
fundin upp.
Þegar Marx var að skrifa um kenn-
ingar sinar á miðri 19. öld, hafði
hann í huga þau lönd, sem þá voru
lengst komin á þróunarbrautinni. En
jafnvel þessi lönd voru vanþróuð í
þeim skilningi, að meginhluti þjóð-
anna starfaði enn að landbúnaði.
Mikils hluta vinnuaflsins var enn þörf
til að framleiða matvæli og hráefni
handa iðnaðinum (t. d. bómull).
Sá sem nú á dögum segði við
verkamann í amerískri stórborg, að
hann ætti að fara upp í sveit að vinna
að búskap, mundi fá ýms svör. Hann
mundi ekki sjá neina ástæðu til að
fara upp í sveit, nema þá til þess að
forða sér undan atómsprengjunni.
Honum kæmi ekki til hugar að fara
þangað til þess að vinna að landbún-
aði. Til þess er honum of vel kunnugt
um matvælin, sem eru að rotna í
vörugeymslunum og skattana, sem
hann verður að borga til þess að
standa straum af geymslu þeirra.
Honum er fullkunnugt um þá miklu
tækniþróun, sem orðið hefur í land-
búnaðinum, svo að nú þarf aðeins
lítinn hluta þjóðarinnar til þess að
framleiða landbúnaðarvörur.
En fáir hafa enn viljað horfast í
augu við þá staðreynd, að með til-
komu sjálfvirkni og rafreikna eru
Bandaríkin að komast á það stig, að
ekki verður lengur þörf á fjölmennu
liði verkamanna til að vinna í verk-
smiðjum. Það er auðvelt að lála sér
lynda, að þurfa að skipta um atvinnu,
en það er erfitt að sætta sig við, að
ekki verði lengur eftirspurn eftir
mönnum til neinnar vinnu. Það er tal-
inn svo sjálfsagður hlutur, að fram-
leiðsla á vörum sé meginhlutverk
hvers manns í þjóðfélaginu, að jafn-
vel þegar tæknin er að gera það ó-
310