Tímarit Máls og menningar - 01.12.1963, Page 74

SIMON GRABOWSKI
Verdi, Shakespeare og „Macbeth44
Simon Grabowski er 26 ára gamall Dani sem dvaldist nokkurn tíma á ís-
landi í sumar. Iíann er tónlistarmaður og fjallgöngumaður og hefur birt
greinar um þau áhugamál sín í skandinavískum og írskum ritum. Eftirfar-
andi grein er rituð í tilefni af nýliðnu 150 ára afmæli Verdis. Höfundurinn
hefur heitið Tímaritinu fleiri ritgerðum um tónlist.
T texta, sem fylgdi einni fyrstu „long
piaying“-upptökunni á Othello Verdis,
gat að lesa þetta:
„Að vísu höfðu þegar verið samdar all-
margar óperur á Ítalíu við leikrit Shake-
speares: „Othelló" eftir Rossini, „Rómeó og
Júlía" eftir Bellini og „Macbeth" eftir hinn
unga Verdi, — en enginn þeirra hafði risið
til fulls undir þeim vanda, sem snilld Shake-
speares lagði þeim á herðar."
Ég veit ekki hver er höfundur hinna til-
færðu orða, — en þann Macbeth, sem hann
afgreiðir með þeim, hefur hann að minnsta
kosti aldrei heyrt. í þess stað hefur hann
dregið ályktun af lítilli útbreiðslu þessar-
ar óperu og farið eftir úreltum heimildum,
sem bentu í sömu átt. Það ætti að vera öllu
óhætt að standa þannig að verki, — því ef
ópera frá miðri síðastliðinni öld er fáum
kunn og ekki flutt lengur, þá er orsökin
væntanlega sú, að ekki sé feitt á stykkinu!
Macbeth var frumfluttur 14. marz 1847
í Flórens. Fimm árum áður hafði Verdi
unnið frægðarsigur sinn með óperunni
„Nebúkadnezar", og á fjórum næstu árum
hafði hann gert sér lítið fyrir og samið sex
óperur. Pantanir tóku að streyma að hon-
um með vaxandi frægð og Verdi afgreiddi
þær jafnóðum; en vorið 1846 hætti hann
skyndilega. Þær leiðir, sem hann hafði fet-
að hingað til, fullnægðu honum ekki til
lengdar. Fyrr eða síðar hlaut hann að skoða
hug sinn um það, hvert hann stefndi, og nú
leit út fyrir að sá tími væri kominn.
Að sjálfsögðu var meira spunnið f tón-
list Verdis en aðra óperumúsík þessa tíma,
en hefðbundnir og sítuggnir hlutir, sem þar
komu fyrir, hlutu að vera honum augljósir,
— og jafnframt var hann sér þess meðvit-
andi, að sigrar hans byggðust aðeins að
litlu leyti á verðleikum listar hans. í efnis-
meðferð sinni hafði hann fært sér í nyt
með öruggu handbragði þjóðernistilfinn-
inguna í hinum undirokuðu ríkjum á Ítalíu,
og verið gagnrýndur fyrir það í blöðunum
og í hóp áhugamanna, og sú gagnrýni orð-
ið æ háværari.
Meðal þeirra pantana, sem söfnuðust fyr-
ir hjá Verdi vorið 1846, var aðeins ein, sem
hann hafði persónulegan áhuga á: beiðni
um að semja óperu fyrir Pergola-leikhúsið
í Flórens. Hann bar mikla virðingu fyrir
hinum menntuðu leikhúsgestum í þeirri
borg, og um þessar mundir höfðu forystu-
menn í þeirra hópi einmitt látið í Ijós
áhuga fyrir list hans, sem honum þótti mik-
ils um vert. Það var því mjög eðlilegt, að
tilboðið frá Flórens yrði fyrir valinu, er
hann ákvað að reyna nú í fyrsta sinn að
semja óperu með listgildi eitt í huga. í sam-
ræmi við þetta gerði hann sér nú einnig í
fyrsta skipti far um að finna sér verðugt
efni til að gera óperutextann af. Hann
valdi loks um „Ræningja" Schillers, drauga-
344