Tímarit Máls og menningar - 01.09.1983, Page 77

Hnattferd med Helga
Eitt merkasta framlag Helga til mennta hér á landi eru þýðingar hans
úr fornmálunum, grísku og latínu, þar sem hann heldur uppi merki
góðra manna frá nítjándu öld, og það raunar þótt hann verði að fara
krókaleiðir til þess sem er skrifað á fyrrnefnda tungumálinu, en hér
verður honum klassískt hugarfar drjúgt vegarnesti og góður leiðarvísir
til Grikkjanna. Hann fer yfirleitt þá skynsamlegu leið að þýða grísk ljóð
undir sömu eða líkum háttum og þau eru ort undir, þannig að þau geta
haldið sínum upprunalega blæ, og hefur Helgi ágætt vald yfir hinum
grísku háttum. Þar sem hann bregður þó út af þessu er það ekki til bóta,
svo sem í ljóðinu Til ungmeyjar eftir Sapfó, þar sem Helgi hefur freistazt
til að bæta ríminu við þá bindingu sem felst í Sapfóarhættinum, þótt það
sé vitaskuld gert af mikilli hagmælsku, en þar með tapast einmitt sá
barnslegi einfaldleiki og það makalausa hispursleysi eða tilgerðarleysi
sem er aðalsmerki skáldkonunnar og nýtur sín miklu betur í bæninni Til
Afródítu þar sem rími er sleppt, þótt hið afar torþýdda upphafsorð
kvæðisins, „Poikiloþrona“ („í marglitu hásæti“) sé lauslega þýtt með
„Geislum krýnda“. Ljóð Sapfóar eru músík og myndamál af fínlegasta
tagi, en máttugt tungutak og meitlaðar hugsanir setja hins vegar svip
sinn á kórsöngvana úr grísku harmleikjunum sem hér eru nokkur
sýnishorn af, og þýðir Helgi þessa kórsöngva af fádæma orðkynngi.
Rétt er hins vegar að geta þess að Helgi fylgir ekki hinum grísku háttum
þar nema að takmörkuðu leyti, þótt svo kunni að virðast á yfirborðinu,
eða nánar tiltekið einfaldar hættina mjög og beitir nokkuð einhliða
ljóðlínu af því tagi sem nefnd er glýkóneus (-v-vv-v-eða-vv-v-v-)
og kemur fyrir víða í kórsöngvum svo sem í þeim hinum fræga í
Antigónu sem hér hefst á orðunum Margt er undrið (v. 322—375). I
sumum kórsöngvum gætu menn því saknað fjölbreytileika í hrynjandi,
því þótt þetta lag falli að flestum línum og sé við hæfi í ofangreindum
kórsöng sem og kórsöngvunum úr Oidipúsi í Kólónos — og þar kemst
Helgi sannarlega á flug í skáldskapnum, — þá mundi hinn hægi
sporkveðni (-v) háttur frumtextans falla betur að látleysi Seifsbænarinn-
ar úr Óresteiu (Agam. 160—183) en aftur slagkveðinn (anapestískur,
w-) að upphafi Nornagaldurs í sama verki (Eum. 307—320) (þótt sá
galdur sé á sinn hátt einnig magnaður vel í þýðingunni). En af öðrum
þýðingum frá fornöld skal hér að lokum nefna sérstaklega þýðingar á
ljóðum Horatíusar sem birtast hér flestar í fyrsta skipti, og ber að fagna
komu þeirra, því Horatíus er eitt þeirra skálda, sem He[gi bæði þekkir
trúlega inn að beini og virðist eiga sitthvað sameiginlegt með í vinnu-
427