Tímarit Máls og menningar - 01.05.1985, Blaðsíða 16

Tímarit Máls og menningar
raðir, tímarit og póstkortaseríur. Einkenni á verkum hans er einmitt hugtök
sem þessu tengjast, svo sem endurtekning, tilbrigði, magn, raðir, stærð
o. s. frv. Slík hugðarefni voru mjög við lýði í listheiminum almennt á vissu
skeiði. Segja má að Dieter Roth hafi fundið upp á flestu því sem aðrir hafa
unnið með síðar eða jafnhliða og að könnun hans á bókarforminu og
möguleikum þess geti verið öðrum bæði hvatning og innblástur. Hér að
ofan hefur aðeins verið stiklað á stóru í bókagerð hans á 6. og 7. áratugnum
og það ekki að ófyrirsynju, enda má segja að verk hans séu hreinasta gull-
náma fyrir þá sem hafa áhuga á bókagerð af því tagi sem hér er til umfjöll-
unar.
Bókagerð Magnúsar Pálssonar er með nokkuð öðru sniði en bókagerð
Dieters Roth. Magnús hefur einkum fengist við skúlptúrverk og ef til vill er
það vegna samvinnu hans og Dieters að hann tók að fást við bókina sem
skúlptúr. Fyrsta bókverk Magnúsar er Pappírsást frá 1966, þ. e. a. s. frá því
áður en meginþorri listamanna, erlendra sem innlendra, var tekinn til við
bókagerð. Pappírsást er einskonar skúlptúrverk í 4 eintökum, sem hvert er
tilbrigði við sömu hugmynd. Eitt eintakið var t. d. gert þannig að fyrsta
blað bókarinnar var brotið yfir ójöfnur á kápublaðinu og næsta blað síðan
brotið yfir fyrsta blaðið og svo koll af kolli uns ójöfnurnar flöttust út. I
þessu verki má þá greina svipuð hugðarefni og algeng voru á þessum tíma:
aðferð, röð og endurtekningu. Onnur skúlpturbók Magnúsar er öllu ævin-
týralegri í hugsun, því að hugmyndin að henni var sú að taka heilan bíl og
brjóta ýmsa hluta hans niður í bækur. Ekkert varð þó úr því að þessi
hugmynd næði fram að ganga í heild en „bílabókin“ Automobile frá 1970 er
skref í áttina að útfærslu þessarar hugmyndar. Hún var búin til þannig að
hjólbarði og slanga voru skorin í tvennt, slangan síðan soðin saman á
endunum, blásin upp og límd í hjólbarðann í miðju. Hjólbarðinn gegndi þá
hlutverki kápunnar en uppblásnu slönguendarnir hvor um sig hlutverki
blaðsíðnanna. Eina „venjulega" bókin sem Magnús hefur gefið út er hunda-
bókin Dogbook frá 1973 en í henni eru myndir af gifshundum Magnúsar
sem raðað er upp í ákveðna röð af heillegum og tætingslegum hundum. En
bókagerð Magnúsar hefur ekki eingöngu tengst vinnu hans með skúlptúr
sem sýnilegan hlut, heldur einnig umfjöllun hans um „negatíft" rúm eða
tómarúm og hlutgervingu hins ósýnilega. Dæmi um þetta er bókin Suspense
frá 1975. Þar er hið ósýnilega hlutgert á þann hátt að Magnús hætti að lesa
spennandi reyfara þegar spennan stóð sem hæst og tók gifsmót af opnu bók-
arinnar sem hlutgerði þannig spennuna í bókinni. Þessi áhersla Magnúsar á
bókina sem skúlptúr eða skúlptúrinn sem bók, sem gætir mjög á þessu tíma-
bili, víkur fyrir öðrum hugðarefnum þegar hann hefur kennslu í MHI og
verður vikið að því síðar.
150