Tímarit Máls og menningar - 01.09.1987, Page 28

Árni Ibsen
Að eignast líf
Nokkur abnenn orð um Birgi Sigurðsson og verk hans.
Fáum nýjum íslenskum leikritum hefur verið jafn ágætlega tekið og Degi vonar,
eftir Birgi Sigurðsson, sem Leikfélag Reykjavíkur frumsýndi á 90 ára afmæli
sínu 11. janúar síðast liðinn, enda fékk höfundurinn þar þá framúrskarandi upp-
færslu sem verk hans eiga skilið. Gras/naðkur, næsta leikrit á undan nýja verkinu
sem Þjóðleikhúsið sýndi 1983, átti skilið að fá jafngóðar viðtökur, en frumupp-
færslan var einkennilega lágstemmd og bækluð og náði ekki að rísa undir hinu
margslungna drama sem verkið býður upp á. Það er reyndar ekki fyrr en með
Deg/ vonar sem Birgir fær samdóma lof úr mörgum áttum fyrir leikrit og al-
mennt var talað um að með verkinu hefði hann komist á hátind ferils síns til
þessa. í ljósi Grasmaðks segir þetta okkur hinsvegar þá dapurlegu sögu að áhorf-
endur og blaðagagnrýnendur rugla oft saman kostum leikverks annarsvegar og
sýningar þess hinsvegar. Nú þegar Birgir Sigurðsson á að baki tvær ljóðabækur
og fimm leikrit er orðið tímabært að reyna að setja þessi verk í samhengi og
skoðaþau hvert í ljósi annars. í þessari ritsmíð leitast ég viðað byrjaþáathugun.
Birgir Sigurðsson kveðst aldrei hafa ætlað sér að verða skáld og þá „allra síst
leikskáld".11 Hann ólst upp í Reykjavík tveggja tíma, tveggja andstæðna,
kreppunnar og stríðsgróðans, þegar hin gömlu og grónu gildi tókust á við nýja
og aðfengna efnishyggju. Birgir náði að kynnast fábrotnu lífi kreppuáranna áður
en þjóðin féll í „velmegunaröngvit", eins og Pétur segir svo hnyttilega í fyrsta
leikritinu Pétri og Rúnu. Það eru þessar andstæður sem móta skáldið í Birgi, eru
kveikjan að yrkisefninu í verkum hans.
Eftir nám í Kennaraskólanum hélt Birgir til Amsterdam til að læra söng, en
hann hafði um sex ára skeið stundað söngnám hjá Engel Lund. Á erlendri grund
var hægt að sjá íslenskt samfélag í skýrara ljósi, Birgir var ekki lengur staddur í
hringiðu eftirstríðsáramannlífsins og „yrkingarnar helltust yfir“ hann. Þar með
var allt frekara tónlistarnám látið lönd og leið. Tvær ljóðabækur eru afrakstur
þessara yrkinga. Fyrst kom Réttu mér fána, sem Almenna bókafélagið gaf út
1968, og síðan lítið kver með textum við kantötu eftir Gunnar Reyni Sveinsson
sem ber heitið Á jörð ertu kominnf Ljóðin í þessum bókum eru formföst, hnit-
miðuð, í þeim er ákveðin hrynjandi og víða ber málfarið sterkan keim af heilagri
ritningu. Reyndar má slá því föstu að tónlistarnámið hafi reynst Birgi nota-
290