Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1987, Síða 80

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1987, Síða 80
Tímarit Máls og menningar gaman af því að grínast alvarlega með málið. í Exercises de style (Stílæfingar, 1947) gerir hann ýmsar tilraunir með það, og kemur með níutíu og níu gjörólík- ar útgáfur afsamaatburðinum. En Exercises destyleer alls ekki skáldsaga. Af sög- um Boris Vian má nefna L’Ecume des jours (Froða daganna, 1947), hún gerist í heimi sem er blanda af raunveruleika og fantasíu og verður til við furðulega notkun á málinu, meðal annars við að nota orð í eiginlegri merkingu þegar þau eru oftast notuð í henni óeiginlegri. Bæði Boris Vian og Raymond Queneau voru undir áhrifum frá súrrealistum, það var líka Julien Gracq (1910— ) sem er einn af fáum frönskum rithöfundum sem tekist hefur að búa til súrrealískar skáldsögur, undarlegt sambland skáldsögu og ljóðs. Le Rivage des Syrtes (Syrtu- strönd, 1951), minnir einna helst á langt prósaljóð. Meirihluta rithöfunda þótti sem bókmenntir væru annað og meira en leikur að orðum. Sigurvegarar stríðsins í Frakklandi voru einkum Gaullistar og kommúnistar sem höfðu unnið ötullega í andspyrnuhreyfingunni. Kommúnist- ar og fleiri andspyrnuhreyfingarmenn til vinstri létu töluvert að sér kveða í bók- menntum rétt eftir stríðið. Þeir fylktu sér í kringum vikuritið Les Lettres frang- aises sem hafði verið stofnað leynilega árið 1941 af rithöfundum í andspyrnu- hreyfingunni. Ætlun þeirra var að halda áfram starfi stríðsáranna, reyna að útbreiða menninguna meðal alþýðufólks, standa vörð um menningararf og berj- ast gegn fasisma og hvers kyns ranglæti. Bókmenntir skyldu vera ábyrgar, mannúðlegar og uppbyggjandi og rithöfundurinn forðast fílabeinsturninn og listina fýrir listina. Formgerð skáldverka skipti litlu máli, aðalatriðið var að vera raunsær. Louis Aragon var ein aðaldriffjöðrin í tímaritinu, hann hélt áfram að boða sósíalrealisma og skrifaði sjálfur bókaflokkinn Les Communistes (Kommún- istarnir, 1949—1951) sem sjaldan hefur verið talinn til hans bestu verka. Eftirþví sem lengra leið frá stríðslokum og kalda stríðið tók við varð tímaritið háðara Franska Kommúnistaflokknum og hætti að vera sameiningarafl vinstri sinnaðra rithöfunda og skálda. Bókmenntahreyfmgin sem ríkti í Frakklandi fyrstu fimmtán árin eftir stríðið og reyndar allt fram á sjöunda áratuginn var auðvitað tilvistarstefnan svokallaða. Jean-Paul Sartre stofnaði tímaritið Les Temps modernes árið 1945 ásamt vinum sín- um. í fýrsta heftinu setur Sartre fram í stefnuskrá kenningar sínar um ábyrgð rit- höfundar og hlutverk bókmennta, og byggjast þær mjög á heimspeki hans sjálfs. Fyrst einstaklingurinn ber einn ábyrgð á tilvist sinni og hefur engan til að treysta á nema sjálfan sig og samvisku sína, er hann dæmdur til að skapa sér sitt eigið hlutskipti og um leið sitt eigið frelsi. Andspyrnuhreyfing stríðsáranna hafði sýnt að maðurinn gat tekið örlögin í sínar hendur og losað sig úr fjötrum sem „aðrir", það er að segja saga, tími, samfélag og einstaklingar, settu hann í. Því þótti Sartre rithöfundurinn eiga að vera ábyrgur, hlutverk hans væri að vekja fólk til umhugsunar og reyna að hafa áhrif á samtíð sína. Að þegja er sama og 342
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.