Tímarit Máls og menningar - 01.03.1990, Síða 86

Ha . .. Harvard, eins og hann orðar það, og
þvingað þá til að skrifa æfisögu hins mikla
þjóðhöfðingja landsins, Zogs konungs
fyrsta. Yrði hann þá óbeðinn á undan utan-
ríkisráðherranum, sem hefur einmitt fengið
það hlutverk að finna erlendan blekiðju-
mann sem unnt væri að fá til að taka að sér
þetta þjóðþrifaverk.
Sýslumaður hlýðir umsvifalaust fyrir-
mælum ráðherra og fær til verksins tvo sína
bestu spæjara, Dúl Þakskegg og Pétur; er
annar þeirra sérfræðingur í „heymar-njósn-
um“ og hinn í „sjónar-njósnum“, en enska
er þeim báðum hins vegar alveg framandi
tungumál. En fleiri hafa áhuga á gestunum.
Sýslumannsfrúin, sem ber hið austræna
nafn „Mukadez“ en lætur jafnan kalla sig
„Daisy“, hyggur gott til glóðarinnar, og þótt
hún verði yfirleitt að fara með nokkurri gát,
þar sem maður hennar, yfirvaldið, er ófrjór
og hún getur því átt á hættu að þurfa aðstoð
til að fjarlægja corpus delicti, ætlar hún ekki
að láta slíka smámuni standa í vegi.
íramir tveir, sem eru reyndar ekki alveg
eins útlits og sýslumannsfrúin hafði látið
sig dreyma í baðkeri sínu og tala fomalb-
önsku með undarlegu hljóðfalli vegna of-
lestrar söguljóða, koma sér nú fyrir á hóteli
á krossgötum uppi í sveit. Þótt það hái Willy
að hann er með augnasjúkdóm sem fer sí-
versnandi, verður þeim meira ágengt en
þeir höfðu þorað að vona: fjölmargir sagna-
söngvarar eiga leið um hótelið, sumir oftar
en einu sinni, og taka fræðimennimir upp
kynstrin öll af kveðskap og setja á blöð
athugasemdir sínar og hugleiðingar undir
vökulu eftirliti Dúls Þakskeggs sem sendir
yfirvaldinu skýrslur í skrúðblómastfl. En
þama er einnig á sveimi serbneskur munk-
ur, sem er mjúkmáll við fræðimennina en
hyggur flátt. Þannig er nefnilega mál með
vexti, að handan landamæranna hafa Serbar
sams konar söguljóðahefð og Albanir —
þótt hún snúist við þannig að hetjumar öðru
megin verða skúrkamir hinu megin og öf-
ugt — og eru illvígar deilur um það hvor
hefðin muni vera eldri og upprunalegri.
Mikið er í húfi, því þetta mál tengist öðru
deiluefni og enn viðkvæmara: hvor þjóðin
hafi átt lengri búsetu þarna á skaganum og
geti með meiri rétti gert þar tilkall til landa.
Munkurinn spyr Max og Willy smeðjulega
hvers vegna þeir hafi komið sér fyrir á þess-
ari albönsku hundaþúfu í staðinn fyrir að
heimsækja höfuðbólin í Serbíu, og kemst þá
að því að þeir telja albönsku kvæðahefðina
eldri. Þetta finnst honum illt og þó sýnu
verra ef þeim skyldi takast að sanna kenn-
inguna með tæki sínu. Situr hann á ein-
hverjum dularfullum einræðum við ein-
setumann sem nefnist Frok. Dúl Þakskegg
fylgist lítið með þessum skoðanaskiptum,
en gjömingar Iranna þykja svo grunsamleg-
ar, að eini spæjarinn í ríki Zogs konungs
fyrsta sem skilur ensku er fenginn sérstak-
lega frá höfuðborginni.
Mikill hluti skáldsögunnar segir frá rann-
sóknum íranna, og breytist hún þá á heldur
kyndugan hátt í nokkurs konar „bók-
menntaritgerð" sem þeim er lögð í munn í
beinni og óbeinni ræðu. En svo dregur til
mikilla tíðinda. Dúl Þakskegg segir upp
starfinu í miklu hugarvíli yfir mistökum
sem honum höfðu orðið á: hann hafði nefni-
lega sofnað á verðinum og vaknað of seint
til að bera kennsl á kvenpersónu sem var á
höttunum eftir írunum. En sýslumannsfrúin
Daisy — því þetta var auðvitað hún — hafði
reyndar farið erindisleysu, og því verður
niðurstaðan sú að hún hafnar í örmum spæj-
arans sem skilur ensku. Einhver losarabrag-
ur kemst á eftirlitið við þetta allt, en þá tekst
serbneska munkinum einmitt að æsa upp
einsetumanninn Frok með því að útmála
fyrir honum hvflíkur djöfulskapur sé í upp-
tökutækinu: muni það stela öllum söguljóð-
unum og loka þau inni. Safnar Frok þá
saman misyndismönnum, tekur hús á írun-
um í skjóli nætur, brýtur upptökutækið og
eyðileggur allar upptökurnar en lemur
84
TMM 1990:1