Tímarit Máls og menningar - 01.09.1993, Síða 72

var spurð hvort hún væri þjóðlegur höf-
undur. „Nei, ég er feitur höfundur," svar-
aði Ania og neitaði þannig að taka þátt í
flokkunarleiknum, enda þótt hún hafi
fjallað mikið um innflytjandann sem ut-
angarðsmann í verkum sínum og deilt á
hið miðlæga samfélag: „Þið samþykkja
mig aldrei... Þið alltaf spurja mig hvaðan
ég er . . . Þið segja mér að ég sé skrýtin í
útlit. Öðruvísi“, skrifar Ania til dæmis í
„Ástralíu“.21 Þarna seturhún innflytjand-
ann í stöðu barnsins og konunnar, hann er
öðruvísi (Other) í tvennum skilningi sé
um kvenmann að ræða. Þetta fellur raunar
vel að þeirri skoðun Sneja Gunew að þeg-
ar móðurmál innflytjandans sé ekki enska
megi líkja landflutningunum við að ráðast
á nýjan leik til inngöngu á það stig sem
Lacan og frönsku feministarnir hafa nefnt
„hið symbólska", vegna þess að máltaka
feli í sér að verða félagsvera og þar með
frelsun frá óreiðu þránna. Þessi nýja
máltaka gerist ekki þrautalaust, móður-
mál lærist ekki nema einu sinni, og því
tapast óumflýjanlega einhver hluti af per-
sónuleikanum og fyrri merkingarheimi,
ákveðin firring frá þrám sínum er óhjá-
kvæmileg, eins og Gunew kallar það, auk
þess sem hætt er við að viðkomandi verði
aldrei fullkomlega gjaldgengur eða jafn
rétthár í hinum nýja merkingarheimi.'3
Staða frumbyggjans er að nokkru leyti
sambærileg. Hann má sæta því að vera
jaðarsettur í eigin landi, að vera bolað út
í afkima af ,,innrásarmönnum“. Sú krafa
hefur einnig verið gerð til frumbyggjans,
leynt og ljóst, að hann lagi sig að menn-
ingu hvíta mannsins, fórni nánast öllum
sínum menningararfi, eða farist ella.
Þannig hafa verið brotin lög á frumbyggj-
um, þeir eru fórnarlömb nýlendustefn-
unnar í öðrum skilningi en landnemarnir.
Lítið hefur farið fyrir bókmenntasköp-
un frumbyggja enn sem komið er, en með
vaxandi áhuga á jaðarmenningu almennt
í heiminum og auknu samviskubiti hvítra
hefur hluti af menningu frumbyggja nú
verið innlimaður í hina miðlægu menn-
ingu. Áhugi á nútímabókmenntum frum-
byggja hefur vaxið að sama skapi, en þær
byggja reyndar að miklu leyti á vestræn-
um forsendum, enda sagnaarfur frum-
byggja ekki aðgengilegur þar sem hann er
fyrst og fremst í munnlegri geymd og ekki
á ensku máli. „Formin geyma sögur um
frumbyggja, en klæðast hinum hefð-
bundnu „vestrænu" flíkum hefðbundinna
bókmenntagreina, svo mótsagnakennt
sem það er,“ skrifar Jack Davis í formála
að fyrsta safnriti með skáldskap eftir
frumbyggja.”3 Þegar það kom út árið
1990 höfðu frumbyggjar einungis gefið út
ellefu skáldsögur frá 1965, er sú fyrsta leit
dagsins ljós. Höfundar frumbyggja, svo
sem Jack Davis og Colin Johnson (hann
breytti síðar nafninu í Mudrooroo Narog-
in), fjalla í skáldverkum sínum um þá
breyttu afstöðu til landsins sem frum-
byggjar hafa þurft að sætta sig við og
útlagastöðu þeirra, oft í svolítið beiskum
tón. Þeir sýna gjarnan frumbyggjann í
sínu náttúrulega umhverfi, en syrgja um
leið þann menningararf sem tapast hefur,
bæði vegna uppflosnunar og glataðra
tungumála.
Aðeins eitt verk eftir frumbyggja hefur
náð verulegri útbreiðslu. Það er bókin My
Place, sjálfsævisögulegt verk eftir Sally
Morgan, sem telur sig frumbyggja þótt
hún sé írsk í aðra ættina og líkist lítt
70
TMM 1993:3