Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2011, Blaðsíða 9

9
bannað að gera það á tilteknum vettvangi. Þegar sótt er að akademísku
frelsi í samtímanum er það því gjarnan gert á forsendum vettvangsins,
reynt er að þrengja möguleika rannsakenda, háskólafólks, kennara og
nemenda til að fjalla um viðfangsefni eða tjá skoðanir á vettvangi háskól-
ans. Þetta er gert með ýmsu móti: Á árunum 2005 til 2008 höfðu bankar
og fyrirtæki í atvinnulífinu vaxandi tilhneigingu til að skipta sér af háskóla-
kennslu tengdri viðfangsefnum þeirra. Slík afskipti eru ekki þátttaka í
rökræðu háskólasamfélagsins heldur tilraunir til að kæfa umræður og við-
horf sem ekki hugnast sterkum aðilum í samfélaginu. Nú hafa slík afskipti
í auknum mæli færst til ýmiss konar hagsmunaaðila og jafnvel frjálsra
félagasamtaka sem reyna með ýmsu móti – með réttu og röngu – að hafa
áhrif á kennsluhætti og rannsóknir.
Að verja akademískt frelsi er að verja réttinn til að takast á um umdeild
mál fyrir þeim sem reyna að þrengja að vettvanginum með aðferðum úti-
lokunar og valdbeitingar. Mikilvægast er að háskólinn sjálfur standi vörð
um akademískt frelsi. Hætti hann að gera það vegna átakafælni, vegna
hugmyndafræðilegrar uppgjafar eða innri sundrungar er hann í vanda
staddur, í djúpri krísu sem aðeins róttæk uppstokkun getur umbreytt.
Guðni Elísson
Jón Ólafsson
HÁSKÓLINN Á TÍMUM KREPPU