Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2015, Page 177

176
í sinni róttækustu mynd kemur þetta innflutningsstarf fram í umplöntun
á framsæknum erlendum hugmyndum og formum. Heftið sem Dieter
Roth hannar er gott dæmi. Í því skapast þverþjóðleg samræða við evrópska
samtímalist. Um leið er tímaritið tengt hefð litlu tímaritanna og sögulegu
framúrstefnunnar. Hörður Ágústsson heldur svo áfram að hanna ritið í
anda Dieters en gengur samt ekki svo langt að úr verði verulega skapandi
samræða við hinar aðfluttu hugmyndir.
Módernísku tímaritin voru rýmið, sem Andreas Huyssen segir að vanti
í menn ingar landslagið nú í byrjun tuttugustu og fyrstu aldar, þar sem skrif
gátu verið fagur fræðilega flókin, tilraunakennd, margbreytileg í framsetningu
og róttæk í pólitísku tilliti. Huyssen segir ástæðuna fyrir því að þetta svæði
sé ekki lengur til staðar þá að stærstur hluti hámenningarinnar sé jafn háður
lögmálum markaðarins og afurðir fjölda menn ingarinnar. Samrunar í útgáfu-
heiminum minnki olnbogarými fyrir metnaðarfull skrif. Bókmenntirnar sjálf-
ar verði æ meiri tímaskekkja.76 En útgáfufyrirtæki á tuttugustu öld voru oft
og tíðum heldur ekki opin fyrir nýjum og tilraunakenndum skrifum eins og
dæmin sanna.77 Einmitt þess vegna gegndi litla tímaritið svo miklu hlutverki.
Það var ekki aðeins óháð stefnu og duttlungum þröngsýnna, markaðssinn-
aðra og áhættufælinna útgefenda. Tímaritið var og er í eðli sínu opið svæði
þar sem efni af ólíkum toga birtist, með svipuðum hætti og í dagblaðinu. Í
tímaritinu getur ægt saman textum og myndum, skáldskap, fréttum, pistlum,
76 Andreas Huyssen, „Modernism at Large“, Modernism, 1. b., ritstj. Ástráður Ey-
steinsson og Vivicn Liska, A Comparative History of Literature in European Lang-
uages XXI. b., Amsterdam/Philadelphia: John Dauphnis Publishing Company,
2007, bls. 53–61, hér bls. 65.
77 Hér nægir að nefna Ódysseif eftir James Joyce sem fékkst ekki útgefinn í heimaland-
inu og kom fyrst fyrir augu almennings í bandaríska tímaritinu The Little Review,
sem Margaret C. Anderson og Jane Heap ritstýrðu. Þar voru 23 kaflar úr skáld-
sögunni prentaðir á árunum 1918 til 1920 en það var Ezra Pound sem kom þeim
upphaflega í hendur ritstjóranna. Fjögur heftanna voru gerð upptæk og brennd
af póstyfirvöldum en einnig var tímaritinu stefnt fyrir prentun á ósæmilegu efni.
Eftir að dómur gekk í málinu þurfti tímaritið að hætta birtingu kaflanna. Fjórir
kaflar úr verkinu birtust einnig í enska smátímaritinu Egoist árið 1919. Sjá Martha
Mortenson og Donna Zucker, „Burn Ulysses, Burn: The Court Versus Margaret
Anderson and Jane Heap“, America-Meet Modernism. Women of the Little Magazine
Movement, ritstj. Barbara Probst Solomon, New york: Great Marsh Press, 2003,
bls. 71–79. Sjá einnig Frederick J. Hoffman, Charles Allen og Carolyn F. Ulrich,
The Little Magazine, bls. 59–60 og Mark S. Morrisson, „Publishing“, A Companion
to Modernist Literature and Culture, ritstj. David Bradshaw og Kevin J. H. Dettmar,
Malden, Massachusettes o.v.: Blackwell Publishing, 2006, bls. 133–142, hér bls.
136.
ÞRÖSTUR HELGASON