Peningamál - 01.11.2000, Page 12

með sér að hlutfall fjármunamyndunar af landsfram-
leiðslu mælist nú nokkuð hærra en áður og munar þar
tæpum 3% síðustu tvö árin. Þetta breytir þó tæpast
heildarmyndinni í samanburði við aðrar þjóðir þar
sem sambærilegar breytingar hafa verið gerðar. Þjóð-
hagslegur sparnaður telst enn með lægsta móti, eða
tæp 16% af landsframleiðslu, enda hefur breytingin
ekki áhrif á mat á viðskiptajöfnuði.
Vegna þess hve ákvarðanir sem hvíla á forsend-
um spárinnar eru afdrifaríkar fyrir þjóðarbúskapinn
er þjóðhagsáætlun einhver mikilvægasta hagspá
hvers árs. Því er ástæða til að meta á gagnrýninn hátt
áreiðanleika þeirra. Meðfylgjandi tafla gefur yfirlit
um spár Þjóðhagsstofnunar fyrir árin 1998-1999. Af
henni má ráða að umtalsverðar breytingar verða jafn-
an frá fyrstu spám og þar til haggögn um viðkomandi
ár liggja í meginatriðum fyrir.
Að mikil óvissa sé í spám um innlenda hagþróun
þarf í sjálfu sér ekki að koma á óvart í ljósi þess hve
hagkerfið er opið og næmt fyrir sveiflum í ytri skil-
yrðum. Það vekur þó athygli þegar spár síðustu ára
eru skoðaðar að rætur óvissunnar virðast einkum
liggja á eftirspurnarhlið. Reyndar hefur verið þrálát
tilhneiging til þess að vanmeta styrk innlendrar eftir-
spurnar á undanförnum árum. Árin 1998-2000 voru
þjóðarútgjöld, sérstaklega fjármunamyndun en einn-
ig einkaneysla, stórlega vanmetin í upphafi. Þannig
jókst fjármunamyndun árið 1998 u.þ.b. fjórðung um-
fram fyrstu spár og 9% árið 1999. Í þjóðhagsáætlun
fyrir 2001 er spáð 11,1% vexti fjármunamyndunar á
yfirstandandi ári, samanborið við 8,4% í marsspánni
PENINGAMÁL 2000/4 11
Við endurbætur íslenskra þjóðhagsreikninga hefur verið
tekið mið af þeim staðli sem gildir á Evrópska efnahags-
svæðinu, ESA 95, og nýjum staðli Sameinuðu þjóðanna,
SNA 93. Í megindráttum fylgja þessir staðlar hvor öðrum
en ESA 95 staðallinn er nokkru ítarlegri. Sem aðili að
Evrópska efnahagssvæðinu hefur Ísland skuldbundið sig
til að fylgja staðli Evrópusambandsins. Breytingarnar fela
í sér nokkra tilfærslu á milli flokka ráðstöfunaruppgjörs,
það er einkaneyslu, samneyslu og fjármunamyndunar, auk
þess sem breyting hefir orðið á meðferð færslna lífeyris-
skuldbindinga ríkis vegna opinberra starfsmanna. Hins
vegar verða ekki miklar breytingar á landsframleiðslu.
Hún mælist nokkru meiri fyrri hluta 10. áratugarins, eða
um 0,2% til 1,2%, en 0,5 til 2% minni eftir það. Mestu
munar árið 1999, en þar er að hluta um leiðréttingu bráða-
birgðatalna að ræða.
Einstaka liðir landsframleiðslunnar breytast öllu
meira, einkum vegna þess að mörkin milli einkaneyslu og
fjármunamyndunar eru dregin með öðrum hætti. Einka-
neysla minnkar um 2% til 5% fyrri hluta tímabilsins en um
6% til 8% síðari hluta þess. Við þetta minnkar hlutur
einkaneyslu úr tæpum 63% af landsframleiðslu í tæp 59%,
en hlutur fjármunamyndunar eykst um 1,5% til 2,5%. Það
sem einkum verður til þess að draga úr hlutdeild
einkaneyslu er að nú telst stærri hluti rekstrarkostnaðar
bifreiðar til fjármunamyndunar. Breytt meðferð húsaleigu
og útgjalda á veitinga- og gistihúsum veldur einnig
lækkun. Á móti vegur breytt meðferð á starfsemi samtaka.
Fjármunamyndun verður 9% til 14% meiri skv. hinni
nýju uppgjörsaðferð. Auk breytinga sem áður er getið og
varða skiptinguna milli einkaneyslu og fjármunamyndun-
ar má nefna að hugbúnaðargerð, sem áður flokkaðist með
aðföngum og hingað til hefur verið bókfærð sem kostn-
aður viðkomandi árs, er nú stofnfærð sem fjárfesting.
Ýmis áhöld og skrifstofubúnaður eru að auki færð sem
fjárfesting en voru áður bókfærð sem aðföng. Söluþóknun
vegna eignaskipta flokkast nú til fjármunamyndunar. Um-
fangsmiklar endurbætur íbúðarhúsnæðis eru nú flokkaðar
sem fjármunamyndun.
Endurskoðun uppgjörsaðferða leiðir til hækkunar
samneyslu um 4% til 5% og hlutdeild hennar í landsfram-
leiðslu eykst um ½% til 1%. Afskrift samgöngumann-
virkja er nú talin til samneyslu. Endurgreiddur virðisauka-
skattur til opinberra aðila vegna kaupa sérfræðiþjónustu
er nú færður sem kaup þjónustu. Tæki og tól opinberra
aðila verða nú eignfærð við kaup og síðan afskrifuð. Við
það eykst fjármunamyndun en afskrift þeirra telst til sam-
neyslu. Framlög til ýmissar menningarstarfsemi sem áður
voru færð sem styrkir eru nú talin samneysla. Færsla líf-
eyrisskuldbindinga ríkis sem áður var færð sem sam-
neysla er nú að hluta vaxtagreiðslur en að öðru leyti tekju-
tilfærsla.
Rammi 1 Endurbætur þjóðhagsreikninga
5. Nánar er gerð grein fyrir þessum breytingum í frétt Þjóðhagsstofnunar
nr. 4/2000 frá 24. ágúst og í Þjóðhagsáætlun fyrir árið 2001.