Peningamál - 01.11.2011, Blaðsíða 41

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
1
•
4
41
þær voru byggðar á fyrri yfirlýsingum ríkisstjórnarinnar. Samkvæmt
frumvarpinu hækka óbeinir skattar eins og kolefnis-, áfengis- og
tóbaksgjöld í takt við verðlag. Áhrif þessara hækkana á vörugjöldum á
vísitölu neysluverðs hafa verið áætluð 0,15 prósentur sem er ívið meiri
hækkun en fyrri spá bankans gerði ráð fyrir.
Rammagrein V-1
Fjárlagafrumvarp ársins
2012
Áætlunin um jöfnuð í ríkisfjármálum, sem hefur verið einn af horn-
steinum efnahagsstefnu stjórnvalda og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins,
hefur haft tvö meginmarkmið: að skila afgangi á frumjöfnuði á
þessu ári og að skila afgangi á heildarjöfnuði árið 2013. Þetta endur-
speglaðist í fjárlögum þessa árs þar sem afgangur á frumjöfnuði var
meginmarkmið þeirra. Samkvæmt nýjustu áætlunum fjármálaráðu-
neytisins er gert ráð fyrir 6,7 ma.kr. halla á greiðslugrunni á þessu
ári. Markmið stjórnvalda og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins miðast við
greiðslugrunn og mun því ekki nást. Hins vegar er gert ráð fyrir
afgangi á rekstrargrunni upp á 3,7 ma.kr. Í fjárlagafrumvarpi fyrir
árið 2012 kemur fram að seinna meginmarkmiði áætlunarinnar um
afgang á heildarjöfnuði árið 2013 hefur verið seinkað um ár.
Stefnt að því að ná jöfnuði í ríkisfjármálum árið 2014
Í nýrri langtímaáætlun sem birt er í fjárlagafrumvarpi ársins 2012
er slakað á því aðhaldi sem boðað hafði verið í langtímaáætlun
frumvarpsins frá síðastliðnu hausti. Ekki er gert ráð fyrir afgangi á
heildarjöfnuði fyrr en árið 2014, ári síðar en til stóð, og gert er ráð
fyrir að hann verði minni en þá var stefnt að. Aðlögunarferillinn
er þannig orðinn hægari í endurskoðaðri samstarfsáætlun við
Alþjóðagjaldeyrissjóðinn, auk þess sem afkomutölur eru lægri.
Aðlögunarferil fjárlagafrumvarps ársins 2012 má sjá í töflu 1. Þannig
var í fjárlagafrumvarpi ársins 2011 gert ráð fyrir að frumjöfnuður
á greiðslugrunni yrði 5,4% af landsframleiðslu í lok áætlunarinnar
árið 2013 en nú er stefnt að 4,6% afgangi tveimur árum síðar eða
árið 2015. Aðlögun ríkisfjármála að sjálfbærri skuldsetningu hefur
því verið breytt nokkuð eftir því sem efnahagsáætlun stjórnvalda
og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins hefur miðað áfram. Í upphaflegu
áætluninni sem lögð var fyrir Alþingi sumarið 2009 var gert ráð
fyrir að bati á frumjöfnuði yrði rúmlega 16% af landsframleiðslu
á tímabilinu sem áætlunin nær yfir (árin 2009-2013). Núverandi
áætlun miðast hins vegar við að frumjöfnuður batni um 10% af
landsframleiðslu á tímabilinu, þ.e. fari úr 6,7% halla árið 2009 í
3,1% afgang árið 2013. Aðhaldið er því nokkuð slakara en upp-
haflega var stefnt að.
Rök fyrir breyttri áætlun
Helstu rökin fyrir ákvörðun stjórnvalda og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
um að milda aðlögunarferilinn eru tvenn. Í fyrsta lagi er skuldastaða
ríkisins nú talin mun betri en þegar upphaflegu áætlanirnar voru
gerðar. Frumjöfnuður sem talinn var nauðsynlegur til að ná sjálfbærri
skuldastöðu miðað við áætlun ársins 2009 er hærri en sá frumjöfn-
uður sem talinn er nauðsynlegur miðað við núverandi skuldastöðu.
Skuldbindingar sem efnt var til vegna fjármálakreppunnar á árunum
2009 og 2010 hafa reynst minni en upphaflega var áætlað, auk
þess sem kostnaður hefur reynst lægri. Í öðru lagi telja stjórnvöld
tímabært að styðja frekar við hagvöxt með minna aðhaldi í ríkisfjár-
málum. Hver efnahagsáhrif mildari aðlögunarferils verða ræðst þó
líklega að mestu af viðbrögðum markaða og peningastefnunnar við
slakari fjármálastefnu.