Skírnir

Ukioqatigiit
Ataaseq assigiiaat ilaat

Skírnir - 01.04.1987, Qupperneq 147

Skírnir - 01.04.1987, Qupperneq 147
SKIRNIR RITDÓMAR 141 afar mislangt frá því orði sem þeir eru að leita að og þurfa kannski að kasta netum sínum víða. Eflaust er algengt að menn þurfi á orði að halda sem hef- ur nánast sömu merkingu og eitthvert orð sem þeir muna eftir, en samt ein- hver önnur blæbrigði. Miklu oftar held ég þó að orðin sem menn muna eftir geti ekki í nokkrum þröngum skilningi talizt samheiti þess orðs sem þeir þykjast þurfa að nota, heldur séu meira og minna fjarskyld. Einn meginókostur IS er að mínum dómi sá, að hún er orðaleitarbók sem byggist á tiltölulega þröngum skilningi þess hvað telja beri samheiti. Þenn- an skilning má lesa út úr þeim (hálfafsakandi) orðum ritstjórans sem eru til- greind í síðustu tilvitnun hér á undan, en þó enn skýrar í áður nefndum greinum hans. I Skírnisgreininni segir hann: Samheiti eru í víðustu skilgreiningu orð sem hafa sömu eða næstum því sömu merkingu, og verður sú skilgreining lögð til grundvallar í bókinni. I Skímugreininni má finna næstum sömu orð. Eg ætti kannski að taka fram að IS er ekki eina orðaleitarbókin sem bygg- ist á þröngum skilningi samheitishugtaksins. Ein af fjórum enskum sam- heitabókum sem ég hef að jafnaði innan seilingar þegar ég er að skrifa á því máli er að þessu leyti svipuð IS, enda gagnslausust þeirra fjögurra; ritstjórar þeirrar bókar reyna á engan hátt að réttlæta þennan skilning frekar en rit- stjóri IS og virðast líta á hann sem fullkomlega sjálfsagðan hlut. Þess sjást þó merki að Svavar hefur haft einhverja bakþanka. í Skímu- greininni segir hann: Eins og sjá má af sýnishorninu verður samheitaorðabókin í stafrófs- röð; hún er ekki hugtakaorðabók að uppbyggingu. Þó verða sumar greinar þannig að þær bera einkenni slíkra bóka. Þannig verða undir orðinu aðalsmaður taldar ýmsar tegundir aðals, t. d. barón, frí- herra, fursti, greifl, herramaður, lávarður, riddari, af því að um takmarkaðan fjölda er að ræða. Hins vegar verða ekki undir orðinu málmur taldar allar tegundir málma. Venjuleg samheitaorðabók tekur saman orð sem hafa að verulegu leyti sömu merkingu en hug- takaorðabók gerir aftur á móti grein fyrir [orðunum] sem falla undir ákveðið aðalhugtak þó að þau séu ekki sömu merkingar. Fyrsta samheitaorðabók um íslensku, Clavis poeticum eftir Benedikt Gröndal Sveinbjarnarson, sem út kom árið 1864 og fjallaði um skáldamálið forna, var blanda af þessu tvennu. Þar eru t. d. undir orðinu arbor (tré) talin öll heiti trjátegunda í undirgrein eftir að talin eru samheiti við orðið tré. I þessari tilvitnun gætir nokkurs tvískinnungs. Hversvegna ætti að telja upp ýmsar tegundir aðals undir adalsmaður, en ekki málmtegundir undir
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198
Qupperneq 199
Qupperneq 200
Qupperneq 201
Qupperneq 202
Qupperneq 203
Qupperneq 204
Qupperneq 205
Qupperneq 206
Qupperneq 207
Qupperneq 208
Qupperneq 209
Qupperneq 210
Qupperneq 211
Qupperneq 212
Qupperneq 213
Qupperneq 214
Qupperneq 215
Qupperneq 216

x

Skírnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.