Skírnir

Årgang

Skírnir - 01.04.1987, Side 167

Skírnir - 01.04.1987, Side 167
SKÍRNIR RITDÓMAR 161 við öskju, sem þó er virk ef marka má nýrunnin hraun úr gígaröð inni í henni, en almennt mun talið að kvikuþróin sé undir öskjunni, og að sprungusveimurinn liggi gegnum hvort tveggja, kvikuþróna og öskjuna. Og „gangur“ á 2 - 3 km dýpi á myndinni er mjög dularfullur. Raunar gæti þessi mynd, og textinn um venzl megineldstöðvar og sprungusveims á bls. 20, gefið til kynna þann misskilning að hinir aflöngu sprungusveimar séu „til hliðar við megineldstöð“ í stað þess að þeir liggja gegnum hana eftir sprungustefnunni I þverskurði af Heklu bls. 85 byrja og enda bæði hraun og gjóskulög með sérkennilegum hætti, líkt og skorið hafi verið neðan af fjallinu áður en það var lagt ofan á jörðina. Og 1845-hraunið virðist nánast hafa fallið af himn- um ofan. Sama á við um Tindfjallamyndina bls. 98, nema hún er ennþá skrítnari, með samfelldum jarðlögum hallandi til norðurs; og hvar eru mis- gengin sem afmarka öskjuna? Hugmyndin að myndinni af hamfaragosi í Tindfjöllum á bls. 100 er ágæt, en útfærslan hefði mátt vera fagmannlegri. Eins og algengt mun vera í bókum sem þessum, tengjast myndirnar ekki nauðsynlega megintextanum, heldur eru myndir og myndatextar eins kon- ar „bók innan í bók“. Myndatextarnir gegna því stóru hlutverki, og segja margir hverjir það sem segja þarf í stuttu máli. Sem dæmi um ófullnægjandi texta má þó nefna, að meiri ástæða hefði verið að skýra gjóskusniðið á bls. 11 betur - hvaða lög eru þetta og hvar á landinu er sniðið tekið? - heldur en koma með hinn ómarkvissa skýringarkafla við töfluna á bls. 13. Og það er ekki rétt sem stendur í textanum við línuritið á bls. 94: „Einnig sést að kísilsýrumagnið fellur hratt í upphafi gosa“ - grafið sýnir ekkert slíkt. íslandseldar skiptast í 18 kafla, inngang þar sem gerð er grein fyrir hinum stóru dráttum og helztu hugtökum eldvirkninnar, og 17 kafla þar sem lýst er einstökum eldstöðvakerfum, en þau telur höfundur vera 32 að tölu. Hugtakið eldstöðvakerfi er raunar tiltölulega nýtilkomið í eldfjallafræðina og merkir hóp eldstöðva með sameiginlegar rætur: Megineldstöð, eins og Krafla eða Askja í Dyngjufjöllum, myndar eina heild með gossprungunum sem liggja gegnum hana; bergtegundir hvers kerfis mynda samstæða berg- syrpu, sem oft hefur bergefnafræðileg sérkenni sem greina hana frá berg- syrpum annarra eldstöðvakerfa. Þessi niðurröðun efnis í bókinni er bæði haganleg og rökrétt, og jafnframt einkennandi fyrir hana að því leyti, að höfundur hefur lagt sig í líma við að hafa í henni nýjustu niðurstöður rann- sókna. í stíl bandarískra bóka af þessu tagi (Ari Trausti hefur reyndar þýtt a.m.k. eina slíka) er í henni aragrúi af tölulegum staðreyndum - fjöldi, stærð, magn, ártöl - og mikið efni hefur verið tekið saman í aðgengilegar töflur. Bókin er því handhæg uppsláttarbók um hinar ýmsu eldstöðvar, svo langt sem hún nær, og við hvern kafla gefur höfundur heimildalista sem þeir geta leitað til, sem læra vilja meira. Hins vegar hygg ég að æði mikinn áhuga þurfi til að lesa bókina frá upphafi til enda - til þess eru hún of brota- kennd og stíllinn of hnökróttur. Hvarvetna blasir við að höfundur er ham- Skírnir -11
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204
Side 205
Side 206
Side 207
Side 208
Side 209
Side 210
Side 211
Side 212
Side 213
Side 214
Side 215
Side 216

x

Skírnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.