Skírnir - 01.04.1987, Síða 171

SKÍRNIR
RITDÓMAR
165
syni, Þórarni Guðmundssyni og Einari Sigurðssyni útgerðarmanni. Það er
Helgi, sem útvegar henni námsdvöl í Flórens með aðstoð vina sinna, og
berst við fjárveitingavald og bankastofnanir til þess að standast straum af
kostnaðinum. Hann er sífellt að leita að verkefnum fyrir Gerði hér heima
og verður oft ágengt í leit sinni. Þá er mjög athyglisvert, hvernig hann örvar
Gerði og hvetur, og hvaða leiðir hann velur til þess. Þegar Gerður er að
vinna við höggmynd af Gretti og Glámi úti í Flórens og gengur erfiðlega,
sendir Helgi dóttur sinni Ijóð Matthíasar Jochumssonar og Gríms Thom-
sen um sama efni, en segir jafnframt að „frásögn Grettlu sé meistaralegust
af þessari helglímu æskunnar og forynjunnar“. Hann líkir Gretti við styttu
Michelangelos af Davíð, þá frægu styttu, sem allir leita uppi sem koma til
Flórensborgar. Og síðast en ekki síst bendir Helgi Gerði á að hlusta á tón-
list Webers, Berlioz, Wagners, Mussorgskys og Chopins - þeir hafi allir
reynt að túlka „draugalegar stemmningar", ogþað geti hjálpað henni við að
„kompónera“ Gretti og Glám að hlusta á þessi verk.
Þegar Gerður fær það verkefni að höggva í marmara mynd af Jóhanni
Sigurjónssyni skáldi fyrir hið nýja Þjóðleikhús Islendinga (Helgi hafði
raunar útvegað Gerði það verkefni), sendir hann henni ailt sem hægt var að
finna um Jóhann: ljósmyndir, blaðadóma um verk hans og lýsingar á leik-
sýningum víða um heim, skrif Gunnars Gunnarssonar um skáldið, og loks
heildarverk skáldsins. Ræðir Helgi af mikilli innlifun um Ijóð Jóhanns, og
telur að af þeim megi fá stemmninguna til þess að vinna verkið. Loks ber
að geta hvatningar Helga, þegar Gerður ákveður að taka þátt í samkeppni
um gerð steindra glugga fyrir Skálholtskirkju: „... þú skalt byrja að lesa 1.
bindi Biskupasagna, Islendingabók og Kristnisögu," skrifar Helgi, og
sendir snarlega þessar bækur og fleiri. Hann bendir Gerði sérstaklega á jar-
teiknabók Þorláks biskups, - að Pétur postuli hafi verið verndardýrlingur
Skálholtskirkju, og vísar á teikningar af búningum klerka og biskupa frá 11.
og 14. öld.
Metnaður föðurins er jafnan mikill. I einu bréfi hans stendur: „Bíttu á
jaxlinn og haltu þínu striki. Settu markið hátt. Besti myndhöggvari Evrópu
gerðu þig ekki ánægða með minna. Sá sem ekki setur markið hátt og treyst-
ir sér til að vinna stóra sigra meðan hann er ungur verður aldrei neitt.“
Helgi lést árið 1964. Gerður var þá víðs fjarri og gat ekki verið við útför
hans.
Það eru sem fyrr segir frásagnir fjölskyldu og vina, svo og bréfaskriftir
þeirra feðginanna, sem Elín byggir á fyrri hluta bókar sinnar. I annað
skiptið, sem hún kemur fram í eigin persónu, er þegar Gerður er flutt frá
Flórens og á að baki erfiðan vetur í París, þar sem hún m. a. gekkst undir
hættulega fóstureyðingu. Þær hittust á þjóðhátíðardegi Frakka 14. júlí
1950, og ákváðu að deila húsnæði til bráðabirgða í stuttan tíma. Sambúðin
gekk svo vel, að þær héldu áfram að deila kjörum og húsi meðan Elín starf-
aði við utanríkisþjónustuna.
Elín fylgdist síðan með ferli Gerðar í París, og á gömlu sveitabæjunum