Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1990, Qupperneq 54

Studia theologica islandica
einstaklinginn. Þessi þáttur er tengdur kjölfestu fólks í lífsbaráttunni en ekki
er hægt að rekja hann beint til trúrarstofnunarinnar (kirkjunnar). Trúin veitir
svör við siðferðilegum vandamálum, gefur styrk og eykur lífshamingju en
leggur einnig skyldur á herðar fólks, sennilega einmitt vegna þess að hún gefur
leiðbeiningu um daglegt líf. Þegar kemur að innihaldi þessarar trúar í daglegu
lífi er eina marktæka breytan hugmyndin um Jesú sem sanna fyrirmynd um
fullkomið líferni. Kenningin um guðlega eiginleika Jesú sem sonar guðs og
frelsara fær engan hljómgrunn. Hér er því trúarinnihald í rökréttu sambandi
við hlutverk trúar í daglegu lífi.
Þriðji þáttur fjallar eingöngu um hina ytri hlið trúarinnar, trúarstofn-
anirnar. Tvær breytur sem fjalla nálega um sama atriðið fá hér mest vægi. Það
er að kirkjan eigi að hafa afskipti af þjóðmálum og að prestar megi tala um
stjórnmál í ræðum sínum. Hér er litið á kirkju og presta nánast sem tæki í
hinni „góðu baráttu" í þjóðfélaginu fyrir betra mannlífi. Er þetta viðhorf óháð
fyrrnefndum þáttum, þ.e.a.s kirkjulegri trú og trú í daglegu lífi. Hér kemur
fram eindregin afstaða til kirkjunnar sem þjóðfélagslegs afls án þess að hún fari
eftir viðhorfi til trúmála eða kirkjunnar sem trúarstofnunar. Þess ber þó að
gæta að hér er um að ræða þriðja þátt í þáttagreiningunni er aðeins skýrir
rúmlega 6% heildardreifingarinnar. Það má því vænta annarra tengsla milli
breytanna þegar þær eru skoðaðar sér eins og fram kemur í kafla VIII.
I fjórða og síðasta þættinum kemur glöggt fram sú afstaða að spíritismi og
kristin trú geti ekki farið saman. Skiptir það hins vegar ekki máli hvað varðar
hina þættina. Þar á hin neikvæða afstaða til spíritisma samleið með bókstafleg-
um skilningi á Biblíunni og þeirri afdráttarlausu upprisutrú að maðurinn rísi
upp eftir dauðann til samfélags við guð. Það ber þó að taka fram að upprisutrú
kemur einnig fram í hinum kirkjulega þætti. Ætla má að um sé að ræða ólíkar
áherslur í þeirri upprisutrú sem birtist annars vegar í þeim þætti og hins vegar
hér í hinum fjórða. Hin sterka andstaða við það að hugmyndir spíritismans um
líf eftir dauðann geti átt samleið með kristindómi er í samræmi við bókstafstrú
á Biblíuna. I Gamla testamentinu er einmitt að finna bann við að leita frétta
af látnum'* og þegar það er tekið bókstaflega leiðir af sjálfu sér að afstaða til
þess hvort kristin trú og spíritismi geti farið saman verður neikvæð. Hér er
líklega einnig um að ræða sérstaka áherslu á að „einn sé meðalgangarinn“ og
þess vegna beri ekki að leita út fyrir opinberun Krists þar sem eilífðarmálin
koma við sögu. Þennan þátt mætti nefna dogmatíska upprisutrú.
Enda þótt minni hluti þjóðarinnar teljist samkvæmur sjálfum sér í því að
merkja við „kristnu svarsmöguleikana“ mynda þó kristnar hugmyndir, viðhorf
og atferli kjarnann í trúarlífi landsmanna. Það er því einkar athyglisvert að
athuga hvernig þessi svið koma fram í uppeldi og mótun barna og unglinga.
I spurningalistanum var spurt um ýmis atriði sem bæði beint og óbeint varða
trúarlegt uppeldi svo sem viðhorf til kristinfræðikennslu í skólum, trúaruppeldi
6 5. Mósebók 18:10-12.
1
52