Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1990, Page 69
Trúarlíf íslendinga
Um hið þroskaða (mature) trúarlíf segir hann:
Þegar um þroskað trúarlíf er að ræða er trúin aftur á móti sjálfstæðari þáttur í lífí ein-
staklingsins og gegnir fremur húsbóndahlutverki en þjóns. Hún stjórnast ekki af
kviklyndu hvatalífi, ótta og kröfum, heldur tekur hún í taumana og beinir hvötunum
að marki sem ekki ákvarðast af eigin hagsmunum..27
Bœnir með bömum
Eins og áður er tekið fram fullyrða sumir fræðimenn að trúarlíf skjóti rótum
þegar í bernsku og að án trúaráhrifa þá sé vart hægt að tala um að einstakling-
urinn nái þroska á því sviði á fullorðinsárum. Þessir fræðimenn leggja einkum
áherslu á hina tilfinningalegu þætti trúarlífsins. Einn af forvígismönnum
trúarlífissálfræðinnar, W.Gruhen, hefur orðað það þannig að hin biðjandi
móðir sé tengiliður á milli hins fortrúarlega skeiðs og hins trúarlega í lífi barna
og unglinga.28 Sálfræðingurinn Paul Vogel hefur jafnvel haldið því fram að
barn sem elst upp við bænalíf hjá trúaðri móður geti tileinkað sér trúna áður
en það er orðið fært um að nota málið og talar um „die Periode der wortlösen
Mutterreligion“. Fram dl tveggja ára aldurs er það fremur móðirin sem barnið
„trúir á“ en guð. Eftir tveggja ára aldur lærir barnið að greina guðshugmyndina
frá móðurinni.29
Hjalmar Sundén hefur dregið saman niðurstöður trúarlífssál- og uppeldis-
fræðinga í bók sinni um börn og trú (Barn och religion) sem hér hefur verið
vitnað til. Styðst hann einnig við eigin rannsóknir. Niðurstaða hans er sú að
það sem mestu máli skipti við trúaruppeldi séu kynnin af bænalífi foreldranna;
að barnið sé viðstatt og taki þátt í bæn til guðs og þátttakandi í helgistundum.30
Þannig sé það leitt á vit trúarinnar löngu áður en það skilur eða gerir sér
vitræna grein íyrir innitaki trúarhugmynda og kenninga.
Ahrif frá móður eru afdrifaríkur þáttur í því að móta trúarafstöðu og virkt
trúarlíf seinna á ævinni. Þessa staðreynd má lesa úr niðurstöðum áðurnefndra
kannanna og hún kemur einnig fram hér. Það eru meira en helmingi meiri
líkur á því að þeir sem hafa orðið fyrir mestum áhrifum frá móður sinni biðji
sjálfir bænir með börnum sínum en hinir sem segjast hafa orðið fyrir mestum
áhrifum utan fjölskyldunnar. Sá sem lærir bænir af móður sinni í bernsku
biður oftar með sínum eigin börnum. Þannig flyst trúin milli kynslóða.
27 Sama rit, bls. 72.
28 Hjalmar Sundén: Bam och religion, 1970, bls. 34.
29 Hjalmar Sundén: Sama rit, bls. 34 og Anton Geels/Owe Wikström: Den religiösa manniskan.
lin introduktion till religionspsykologin, 1985, bls. 96.
30 Sama rit, bls. 83.
67