Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1990, Page 161
Trúarlíf Islendinga
vægi lagl í gamlar symbólskar athafnir œttabar úr miðaldaguðfræði. Krefjast
sjálfstæðis gagnvart veraldlegum þjóðfélagsöflum.
Kirkjan á að vera vettvangur mannlegra samskipta og skoðana. Kirkjan verður
að vera félagslegri; taka afstöðu gegn kjamorkuvopnum, taka upp hanskann fyrir
hinum mannlega þætti, nálgast fólkið, leggja áherslu á kærleikann með öðrum
leiðum helduren að vísa alltaf á „hinn alsjáandi guð“.
Prestar eiga að þora að taka á álitamálum ogfá fólk til að velta fyrir sér málum
og taka afstöðu.
Þessar raddir heyrast og þær eru til marks um það að gera má ráð fyrir að þeir
séu þrátt fyrir allt allmargir sem telja brýna þörf á að kirkjan gefi sig meira að
veraldlegum málefnum en raun hefur orðið á síðari tímum. Það breytir því þó
ekki að hinn ríkjandi kirkjuskilningur er sá sem endurspeglast í svörum þeirra
er festa sjónir á guðsþjónustu og helgihaldi. Hafa ber og í huga að tæplega
22% svarenda álíta að ekki sé þörf á því að kirkjan breyti starfsháttum sínum
en flest bendir til þess að með því gefi þeir til kynna að þeir aðhyllist þann
hefðbundna kirkjuskilning sem fyrst og fremst byggir á hinu lítúrgíska
hlutverki kirkjunnar.
Hér fer ekki á milli mála að það er skoðun almennings að prestarnir séu
kallaðir til að gegna áðurnefndum hlutverkum. I þeim skilningi er kirkjan
„prestakirkja" sem lýtur forystu og starfar á þeirra ábyrgð. Þegar til kasta leik-
manna kemur er það dæmigert að allmargar ábendingar koma fram um aukna
þátttöku þeirra. En þær eru að langmestu leytí bundnar við „að virkja söfnuð-
inn betur í guðsþjónustunni“, m.ö.o. að auka hlutdeild leikmanna í hinu
lítúrgíska hlutverki. Sárafáar ábendingar er að finna um aukna þátttöku þeirra
að öðru leyti í stjórnunarstörfum, félagsstarfi og fleiru þess háttar. Hið sama
er uppi á teningnum hvað varðar áhuga fólks á endurbættum tónlistar-
flutningi, sem er umtalsverður, eins og sjá má af töflu IV,2. Þær ábendingar
lúta að því að virkja söfnuðinn betur í guðsþjónustunni.
Engu að síður kemur oft fram í svörunum að kirkjan eigi að vera alþýðlegri,
fjalla um dagleg eða hversdagsleg vandamál fólks og sinna félags- og þjóð-
málum, einkum í þágu þeirra sem eiga bágt og mega sín minna í samfélaginu.
Nokkrir þeirra, sem tjá sig um kirkjuna og þjóðfélagsmálin, vilja að kirkjan gætí
sín á því að blanda sér ekki í flokkapólitík. Væntíngar er varða þetta atriði geta
þó verið andstæðar og oft óljósar. Þegar kemur að ákveðnum málaflokkum
virðist sem fólk skiptíst meira í ólíka hópa um hlutverk kirkjunnar en þegar
rætt er um stöðu og hlutverk hennar almennt í samfélaginu. Dæmi af þessu
tagi má lesa í þessum svörum:
Efkirkjan er talin nauðsynleg stofnun ætti hún að taka mikinn þátt í allri þjóð-
málaumræðu, því margar kenningar kirkjunnar gætu orðið þar til góðs.
159