Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1990, Qupperneq 190

Studia theologica islandica
hlutfallsmunur er aftur á móti á þessum tveimur hópum hvað varðar þann kost
að leyfa en þrengja umrædd skilyrði.
Það kemur ekki á óvart hversu lítið íylgi bannkosturinn fær meðal þeirra
sem hafna tilvist guðs. En jafnframt má sjá hér ótvíræða vísbendingu um hversu
trúarviðhorf, í þessu tilviki afneitun, kann að eiga sterk ítök í mótun siðferðis-
afstöðu. Þó skal minnt á það sem áður sagði að ekki er einhlítt að líta aðeins á
trúarviðhorf. Andstaða gegn banni mótast vafalítið einnig af því að ekki sé talið
rétt að lögbinda siðferðisviðhorf, heldur skuli einstaklingar hafa frelsi dl að
ráða fram úr sínum málum sjálfir, studdir eigin dómgreind og gildismatí.
Fremur mættí segja að á óvart komi að ekki skuli vera fleiri fylgjendur banns,
en það er u.þ.b. þriðjungur þeirra sem hvað eindregnast játast undir kristna
kenningu, trú á upprisu mannsins til samfélags við guð eftír dauðann. Hið
sama má segja um aðra fylgjendur kristínna trúarsetninga. Stuðningur þeirra
við bann er frá einum fimmta til eins fjórða. Nærtækt er að túlka þessa niður-
stöðu þannig að opinberar yfirlýsingar kirkjunnar og annarra trúarhópa sem
hafa krafist breytíngar á lögum í þá átt að heimild til fóstureyðinga af félags-
legum ástæðum verði numin úr gildi hafi hlotíð tíltölulega lítinn hljómgrunn
bæði meðal almennings (15% af heildinni) og þeirra er játa kristína trú þótt
hann sé, eins og sjá má, sýnu meiri meðal trúaðra, 21%-32%, eftir því við
hvaða hópa er miðað. Það má líka gera því skóna að viðhorfa um opinbera, þ.e.
annars vegar lögbundna stýringu á siðferði, og hins vegar einkasiðgæði, gæti
einnig innan raða trúaðra. Lítill vafi er á því að tíl eru sannkristnar manneskjur
sem eru á móti banni en mundu ekki notfæra sér lagalega heimild tíl að láta
eyða fóstri af félagslegum ástæðum vegna siðferðisvitundar sinnar og trúar-
sannfæringar. Af þessu má m.a. leiða að því rök að það sé óvarlegt að draga
víðtækar ályktanir um tengsl trúar og siðferðis af matí á væntíngum eða kröfum
um lögbindingu siðferðisviðhorfa. Þau tengsl eru flóknari en svo að það eitt
nægi til skýringa.
Athygli vekur að það er nánast enginn munur á afstöðu þeirra sem trúa á
kœrleiksríkan guð og játa kristna trú. Þetta eru þó ekki allt sömu einstaklingarnir
þótt hóparnir skarist talsvert. Svörin raðast þannig að tæplega helmingur vill
leyfa fóstureyðingar en þrengja skilyrðin. Næst flesta er að flnna meðal þeirra
sem vilja bann, eða fjórðung, og síðan koma þeir er vilja óbreytt fyrirkomulag,
um einn af hverjum sex. Greinilegur munur kemur hins vegar í ljós á milli
þessa samstæða hóps játenda kristinnar trúar og þeirra sem kjósa að lýsa
trúarafstöðu sinni með þeim orðum, að þeir séu trúaðir en trúi á sinn eigin
persónulega hátt. Aður hefur verið fjallað um þessa hópa og bent á hversu ólíkir
þeir eru um margt. I sjálfu sér sýna þær niðurstöður, sem hér eru til umræðu,
að það er marktækur munur á þessum tveimur hópum. Þannig renna þær
frekari stoðum undir það að sú ályktun eigi við rök að styðjast, sem höfð hefur
verið að viðmiðun í þessari umfjöllun allri um trúarlíf Islendinga, að skipta
megi öllum þorra manna í þá sem játa kristna trú og þá sem trúa á sinn eigin
persónulega hátt. Hin ólíku trúarviðhorf þessara tveggja fylkinga endurspeglast
188