Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1990, Qupperneq 194

Studia theologica islandica
í Ijós að íslendingar gera meiri kröfur en flestar aðrar þjóðir til náinna
tilfinningatengsla á milli hjóna.
Þetta birtist m.a. í því hvað landsmenn töldu „nægilegt tilefni til hjóna-
skilnaðar“. Svöruðu 76% því til að nægilegt sé tilefni ef annað hjóna er hætt
að elska hitt en 56% Norðurlandabúa voru þeirrar skoðunar. 68% Islendinga
en 48% Norðurlandabúa telja það skilnaðarástæðu ef hjón eiga ekki skap
saman. Og 44% Islendinga en 27% Norðurlandabúa telja ófullnægjandi kynlíf
gilda ástæðu til hjónaskilnaðar.10
Náin tilfinningaleg tengsl í hjónabandi boða það að hjón geri háar kröfur
um gagnkvæman trúnað. Má einnig lesa það af þeim svörum sem hér birtast
um afstöðu til framhjáhalds. Mikill meiri hluti þeirra sem taka afstöðu vísa
framhjáhaldi á bug sem siðferðilegum valkosti. Andstaða gegn því var og mest
meðal Islendinga í hópi Norðurlandaþjóðanna, skv. könnun Hagvangs. Þá má
lesa væntingar um náið tilfinningasamband af svörum þeirra 10% svarenda
sem geta réttlætt fyrir sér að halda framhjá, séu menn óhamingjusamir í hjóna-
bandi eða á hinn bóginn bera einlægar tilfinningar til annars en maka síns.
I hópi þeirra 19% svarenda sem segja að slíkt sé hverjum og einum í sjálfs-
vald sett er vafalaust að finna fólk sem er reiðubúið að réttlæta framhjáhald
fyrir sjálfu sér og öðrum. I þessum hópi eru þó ekki síður fulltrúar þeirra
sjónarmiða sem telja að í þessu efni sem öðrum, er lúta að persónulegu
siðferði, fari best á því að láta einstaklingana sjálfráða og fela þeim sjálfdæmi
án íhlutunar „ytri“ málsvara eða verndara siðgæðisins. Þetta er hið svokallaða
fjölhyggjusjónarmið ásamt sjálfdæmishyggju í siðferðismálum. Því verður ekki
neitað að það einkasiðgæði, sem hér skýtur upp kollinum, stríðir gegn kristnu
siðgæðismati er livergi kemur afdráttarlausar fram en í 6. boðorðinu, að ekki
skuli drýgja hór. Samkvæmt könnun Hagvangs svöruðu 74% Islendinga því til
að þeir teldu það í fullu gildi fyrir sig en 46% að svo væri einnig um aðra en
sig sjálfa. Af ýmsum ástæðum er fyrri talan öruggari vísbending um virðingu
fyrir þessu boðorði en sú síðari. Því má svo bæta við að eitt er virðing fyrir
„viðurkenndum“ siðaboðum og annað að halda þau í heiðri. Af augljósum
ástæðum eru engar upplýsingar um hvað fólk hefur fyrir stafni í því viðkvæma
einkamáli, sem hér er til umræðu.
10 Bjöm Bjömsson: Hjónabandii) ogjjölskyldan. Noklcrar tölfrœöilegar upplýsingar og viðhorf. Ritröð
Guðfræðistofnunar 1,1988 bls. 39.
192