Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1990, Side 217

Trúarlíf Islendinga

Eftir að hafa athugað hvernig stjórnmálaviðhorf tengjast afstöðu til
kirkjumála er ekki úr vegi að athuga hvernig þau tengjast afstöðu til sjálfs
kristindómsins.
TaflaVIII,13 Pólitískur áhugi og trúarafstaða:
Áhugi á stjórnmálum
mikill frekar frekar mjög alls
mikill líull lítill enginn
n= 60 205 211 106 44
Játar kr. trú 40 36 35 31 41
Trúi á minn hátt 48 48 48 55 34
Veit ekki 7 8 11 10 16
Trúlaus 5 9 5 4 9 ns
100 101 99 100 100
Tafla VIII,13 sýnir að afstaða dl krisdnnar trúar fer ekki eftir áhuga manna á
stjórnmálum. Kemur fram að þeir sem hafa lítinn eða engan áhuga á
stjórnmálum hafa nokkra tilhneigingu til að vera óvissir í afstöðu sinni til
trúmála. Þetta hnikar þó ekki þeirri niðurstöðu að ekki er um neitt samband
að ræða milli þessara tveggja breyta, eins og taflan sýnir. Gæti hún einfaldlega
verið vísbending um að þeir sem lídnn áhuga hafa á stjórnmálum séu oftar en
aðrir óvissir um afstöðu sína dl trúmála. Athyglisvert er að þessar niðurstöður
ganga þvert á þá gamalgrónu kenningu að trú komi í staðinn fýrir stjórnmál
(pólitíska meðvitund um eigin hagsmuni), sem einhverskonar deyfilyf eða
ópíum (sbr. Karl Marx). Samkvæmt þeirri kenningu ættu þeir sem eru
ákveðnastir og jákvæðastir í afstöðu sinni til trúar og kirkju (játa kristna trú)
að hafa minnstan áhuga allra á stjórnmálum.
Enda þótt ekkert samband sé á milli stjórnmálaáhuga og kristinnar trúar-
afstöðu skal á það minnt að annað var uppi á teningnum hvað varðar stjórn-
málaáhuga og afstöðu til kirkjunnar.
Efdrfarandi mynd gefur yfirlit yfir samband stjórnmála og trúmála. Þegar
um afstöðuna til kirkjunnar er að ræða hafa verið settar saman fleiri spurn-
ingar og úr þeim gerðar nýjar breytur, annars vegar um viðhorf til kirkjunnar
sem stofnunar og hins vegar til þátttöku hennar og afstkipta af samfélaginu. I fyrri
breytuna voru settar þrjár spurningar: afstaðan til sambands ríkis og kirkju,
samkennd með kirkjunni og stuðningur við það að prestar skuli áfram launaðir
af ríkinu. Svörin við þessum spurningum sýndu nægilega innbyrðis fylgni dl
þess að hægt væri að setja þau saman í nýja breytu. I seinna tílvikinu voru það
aðeins tvær spurningar af þeim, sem til greina komu, er sýndu næga og
reglubundna innbyrðis fylgni til að geta myndað eina breytu, þ.e. hvort prestar
mættu tala um stjórnmál í ræðum sínum og hvort kirkjan ætti að láta þjóðmál
meira dl sín taka.
215