Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1990, Page 223

Trúarlíf íslendinga
Tafla VIII, 17 Að biskupsembætti þjóðkirkjunnar sé mikilvægt fyrir þjóðina
í heild eftir trúarafstöðu:
Trúir Veit Einka- Játa Upprisu-
ekki ekki trú kr. trú trú
n= 35 54 274 217 96
Alv. sammála 6 48 54 69 68
Frekar sammála 17 20 24 22 21
Oviss 17 19 12 6 10
Frekar ósammála 26 6 5 1 0
Algerl. ósammála 34 7 5 2 1
100 100 100 100 100
23% af þeim sem ekki txúa í heföbundnum skilningi taka undir mikilvægi hins
þjóðlega hlutverks biskups og tæplega 70% af þeim sem ekki vita hvar þeir
standa í trúmálum eru á sama máli um þetta hlutverk leiðtoga kirkjunnar. Þá
eru það 78% þess fólks, er segir sig hafa sína trú á einkagrundvelli sem er
sammála þessu hlutverki, þar af rúmlega helmingur alveg sammála. Þetta
bendir til þess að væntingar í garð leiðtoga kirkjunnar séu samofnar því sem
hér hefur verið kallað þjóðríkistrú. Þær eiga sér ekki alltaf kirkjulegar né
kristnar forsendur. Táknin og helgisiðirnir gegna ákveðnu þjóðfélagslegu
hlutverki en innihald þeirra og merking er án trúarlegra skuldbindinga fyrir
einstaklinginn. Kirkjan er í augum þessa fólks íslensk stofnun sem sér fyrir
sérstakri hátíðarstemningu og sinnir velferðarhlutverkum þegar á þarf að
halda og er að því leyti mikilvægt og jákvætt þjóðfélagslegt afl sem sameinar
þjóðina.
Aður hefur verið bent á hve almennar væntingarnar eru í garð kirkjunnar
í þá átt að hún láti gott af sér leiða í þjóðmálum og ýmsum velferðarmálum,
svo sem friðarmálum. Engu að síður hefur það lítið fylgi að stofna sérstakan
kristilegan stjórnmálaflokk. Aðeins 8% svarenda voru sammála því að æskilegt
væri að stofna slíkan flokk. Þetta bendir til þess að fólk vilji almennt að kirkja
og „kristin áhrif* séu á breiðum grundvelli, er styður tilgátuna um þjóðríkistrú.
Það að menn sem ekki eiga mikla samleið með þjóðkirkjunni - en styðja eða
sætta sig við samband ríkis og kirkju eins og það er - gæti einnig verið þáttur
í þjóðríkistrú. Þá gæti það bent í sömu átt að menn, sem ekki telja sig kristna,
líta engu að síður svo á að leiðtogi þjóðkirkjunnar sé mikilvægur fyrir þjóðina
í heild. Einnig gæti það verið vísbending sama eðlis að menn, sem ekki telja
sig kristna, fínna til samkenndar með þjóðkirkjunni sem einnar af þeim
stofnunum ríkisins sem hlutverk hafa.
Einna merkilegast í þessu sambandi er þó að fólk sem heyrir til
utanþjóðkirkjusöfnuðum finnur til samkenndar með þjóðkirkjunni. Flest það
fólk sem lenti í úrtakinu heyrði að sjálfsögðu til einhverjum lútherskum
221