Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Page 24

Bjöm Magnússon
fyrst með innreiðinni í Jerúsalem, sem hann gefur til kynna að hann sé
Messías. Þá er teningunum kastað. En þegar áður var honum ljóst orðið,
hvað það hafði í för með sér. Strax í upphafi starfs síns hafði hann valið
þjónustu- og fórnarleiðina, og hann hélt hana viljandi og vitandi til hins
ýtrasta.
Vér höfum þá komist að raun um, að Jesús hafði ákveðnar hugmyndir
um einstæða köllun sína, og að þær hugmyndir birtust í því, hvernig hann
notaði um sig heiti, sem minntu á Messíasarvonir þjóðar hans. Við þessar
vonir tengdi hann nýja þætti, er hann kom fram sem prédikari, sem
krafðist iðrunar, en boðaði syndurum fyrirgefningu, er hann tók sjálfur á
sig þjóns mynd og gekk út í dauðann fyrir boðskap sinn um hið nýja
guðsríki. í vitund þeirra, sem með honum lifðu, varð mynd hans, sem
hins máttuga, líðandi frelsara, enn sterkari en nokkur atriði kenningar
hans. Vér munum nú snúa oss að því, að athuga þá mynd.
2. Kristsmynd frumkristninnar og Páls
1) Fyrstu kristnu söfnuðirnir
Það má segja, að saga kristfræðinnar á fyrstu árunum eftir dauða Krists,
sé sama sem saga kristninnar á þeim tíma. Staðreyndin einstæða, að
Kristur hefði lifað og starfað á meðal þeirra, fyllti fyrstu lærisveinana
slíkum fögnuði og krafti, að allt annað hvarf í ljómanum af henni.
Boðskapur Jesú um guðsríkið hverfur alveg í skuggann, jafnvel siðgæðis-
kröfur hans og kenning hans um himneska föðurinn verða að skipa annað
sæti. í ræðum Péturs í fyrri hluta Postulasögunnar má glögglega sjá þetta.
„Guð hefur gert hann bæði að drottni og hinum smurða, þennan Jesú, sem
þér krossfestuð“ (2,36). „Drottinn Jesús Kristur” er játning fyrstu kristnu
safnaðanna.
í þessari játningu felst tvennt. Fyrir Gyðingum táknaði hún það, að
Jesús væri Messías, hinn fyrirheitni. Til að skýra það „hneyksli”, að
Messías hefði verið af lífi tekinn (sbr. I.Kor. 1,23) verja postularnir og
guðspjallaritararnir miklu af starfi sínu til að sanna, að það hafi gerst
samkvæmt ritningunum. Þessa sjást ljós merki bæði í guðspjöllunum,
(einkanl. Mt) og í ræðum Péturs í Postulasögunni, og eru dæmin of mörg
til að telja þau hér. Aðeins má benda á, að hér mun sérstaklega hafa
komið að haldi kaflinn í Jesaja 53 um hinn líðandi þjón Jahve, sem nú var
heimfærður um Messías, og í Postulasögunni er þjónn Guðs það af
Messíasarheitunum, sem mest er notað, næst sjálfum þýðingum orðsins
Messías (Kristur, hinn smurði, sbr. ennfremur Didache, kap. 9). Fyrir
heiðinkristnum söfnuðum hafði sérstaklega gildi játningin um Jesú sem
drottin. í þeim löndum utan Gyðingalands, sem kristnin barst fyrst til,
var orðið mjög algengt Guðsheiti, bæði í Egyptalandi, þar sem það komst
inn í hina grísku þýðingu Gamla testamentisins (LXX) í stað nafnsins
Jahve, og gaf undir fótinn heimfæringu Gamla testamentisins um Krist,
22