Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1985, Side 165

MÚLAÞING
163
En innrás norsku síldveiðimannanna haustið 1883 fékk íbúana til að
bregðast við. 130 norskar seglskútur lágu mánuðum saman á Eyjafirði
með 50 nótabrúk. Ekki gekk allt svo kyrrlátlega þegar síldartorfurnar
komu, nótalögin kepptust um að kasta, og settur var lás við lás með
allri strandlengjunni. Bændunum þótti sem þeir yrðu fyrir ágangi og
seint um haustið sendu hreppsnefndirnar beggja vegna fjarðarins
kvörtunarbréf til amtmannsins og landshöfðingjans út af framferði
Norðmanna. Öll ókyrrðin, skip og bátar á ferðinni fram og aftur og
fyrirferðarmiklar nætur í sjó, fældu síldina af bestu miðunum. Norsku
fiskimennirnir hirtu lítt um að greiða landshlut, og margir uppfylltu
ekki þau skilyrði sem sett voru útlendingum fyrir því, að þeir mættu
stunda fiskveiðar í íslenskri landhelgi.1
Júlíus amtmaður Havsteen svaraði því til, að útnefna ætti sérstaka
lögreglumenn í slíkum málum. Þeir ættu að vera tveir, annar í Suður-
Múlasýslu og hinn í Eyjafjarðarsýslu, og hafa vald frá konungi til að
dæma í málum þeirra, sem brotlegir gerðust gagnvart fiskveiðilöggjöfinni.1
Einar Ásmundsson, alþingismaður og bóndi í Nesi við Eyjafjörð,
skrifar 29. janúar 1884 að síldveiðarnar séu orðnar hér mikið áhugamál.
„Nú eða aldrei verðum við íslendingar að vera einbeittir og harðir að
láta ekki útlendinga svipta okkur rétti til að nota einir veiði á bátum
í okkar landabugum. Við höfum komið Norðmönnum og Færeyingum
upp á þær nótur, sem erfiðara er að koma þeim af aftur, en því meira
harðfylgi þarf til þess, og tíminn má ekki missast neitt framar. Hér
þarf samtök lærðra og leikra, embættismanna og embættislausra, sjó-
manna og landmanna, því að málið er alþjóðarmál."2
í apríl 1884 birtist í Nationaltidende í Kaupmannahöfn grein, sem
er töluvert harðorðari. í fimm ár hafa íslendingar hjálpað Norðmönn-
um að brjóta fiskveiðilögin, segir í blaðinu. Nú hafna þeir vináttunni
og vilja að ríkið verndi þann rétt, sem þeir hafa sjálfir traðkað á svo
lengi sem þeir höfðu hag af. Við erum sannfærðir um að sýslumennirnir
á íslandi eru ekki færir um að verja landhelgina fyrir hinum norsku
fiskimönnum. Þess vegna á skipherrann á danska herskipinu að hafa
eftirlit með íslensku landhelginni, og fullt athafnafrelsi. Fallbyssubátur
á að vera við austurströndina, en stærra herskip við Vestur- og Norður-
land. - Stærra herskip ætti að liggja á Eyjafirði eða í fjarðarmynninu
frá því í júlílok, vegna síldveiða Norðmanna.3
1 Matthías Þórðarson bls. 105, 138, 139.
2 Arnór Sigurjónsson: Einars saga Ásmundssonar.
1 Síldarsaga íslands bls. 140.