Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2001, Blaðsíða 33

Einar J. Long
Halldór Stefánsson fv. alþingismaður skrifaði þetta um Einar 19391
Einar Jónsson Long á Hallormsstað er maður orðheppinn, einkum í bundnu máli, og
talandi skáld (improvisator). Til dærnis um það má segja eftirfarandi atvik:
Síðan Hallormsstaðaskóli fór að veita móttöku sumargestum hafa þar tíðum verið
allstórir hópar ferðamanna. - Eitt sinn bar Einar þar að sem maður honum ókunnur var í
sinn hóp að hallmæla Tryggva Þórhallssyni (politiskt). Einari þótti freklega mælt og
ómaklega og segir stundarhátt, svo að allir viðstaddir heyrðu: „Veit maðurinn nokkuð
hvað hann er að segja?“ - Hinn var fljótur til svars og segir: „Það er auðheyrt á hvaða
nautshala hann hangir karlinn sá arna.“ - Einar svarar um hæl: „Það er þá ekki ólíkt
ákomið með okkur að því leyti, en að öðru leyti er ólíkt ákomið: Eg er fyrir mína og mig
- og mínum er hægt að trúa, - en þú ert fyrir þína og þig - og þínir allir ljúga.“
1 Þessa frásögn sendi Halldór Einari til yfirlestrar með bréfi dags. 16. september 1939. Löngu síðar vitnaði hann til hins sama í
eftirmælum um Einar.
Þórhallur Guttormsson: Brot úr minningargrein eftir lát Einars 1957
Eg, sem þessi minningarorð rita, átti því láni að fagna að vera samvistum við Einar
flest bemsku- og æskuár mín, þar sem hann var tíðast á heimili föður míns og ól önn fyrir
okkur systkinunum með því hugarfari sem góðum mönnum einum er gefið. Ég hef aldrei
þekkl mann, sem slíkt yndi hafði af börnum og hann. Kom sá eiginleiki hans fram í stakri
umhyggju og viðleitni til að fræða og skemmta. Einar var harla vel að sér í íslenzkum
sögnum og kunni kynstrin öll af kvæðum og sögum. Bar þar hæst frásagnir af
karlmennskumönnum, sem hann hafði ýmist sjálfur kynnzt eða hafa spumir af og lesið
um. Hann bar mikla virðingu fyrir og tók ástfóstri við hetju- og manngildishugsjón
Islendingasagna. Var hann því hetjudýrkandi, sem mat menn eftir því hvernig þeir stóðust
prófraunir hins daglega lífs. Sjálfur komst hann ósjaldan í hann krappan og kunni frá
mörgum svaðilförum að segja, sem hann hafði ratað í, ýmist í blindbyl á Fjarðarheiði,
þegar hann var í kaupstaðarferð, eða í öðrum ferðum á fjallvegum og í byggðum
austanlands. Einar var hið mesta karlmenni að burðum og hörku, og mun það sannmæli
að hann hafi dugað öðrum mönnum betur, þegar á bátinn gaf. Mörgum fannst sjálfhælnis-
keimur af frásögnum hans. Sjálfur kvaðst hann vilja segja það, sem hann vissi réttast, og
væri það ekki hól að viðurkenna þá eiginleika, sem manni væru áskapaðir...
Það er litlum vafa undirorpið, að Einar Long hefur verið það, sem kallað er „á rangri
hillu“ í lífinu. Hann bjó yfir þeim hæfileikum, sem hefðu áreiðanlega enst honum til
námsframa og æðri menntunar. Hann var prýðilegur skrifari, skar vel út og síðast en ekki
sízt hafði hann stálminni. Auk þessa var hann vel skáldmæltur, en flíkaði því ógjarna, og
ekki fékkst hann til að birta ljóð sín í ljóðasafni austfirzkra skálda, sem komu út fyrir
nokkrum árum. Sjálfur var hann sér þess vel meðvitandi, að hlutskipti hans hefði betur
orðið annað, og þeinr kostum urðu margir að sæta á Islandi á þeim dögum, að una við
löngunina eina til náms.
31