Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2001, Blaðsíða 56

Múlaþing
Glöggir menn segja að Papeyingar hafi
fyrr á árum vitað af holu sunnan undir
Svartaskerinu í Papey. Þangað var oft róið
og þar fékkst góður fiskur. Sjómönnum
virðist vísan geta átt við þetta mið. Þá er
hér önnur sem skráð er í Breiðdælu Jóns
Helgasonar og Stefáns Einarssonar 1948 og
þar eftir handriti Guðmundar Arnasonar á
Gilsárstekk í Breiðdal. Þessa vísu heyrði ég
líka á Berufjarðarströnd. Og í svipuðum
dúr er hún skráð í Þjóðsögum Sigfúsar Sig-
fússonar, 3. bindi, og þar sögð úr Fáskrúðs-
firði.
Róum út og norður,
fást mun flyðrusporður.
Róum svo langt að allt standist á:
Kötturinn og Kiðafell og
Krossavíkurgjá,
Súlurnar og Sauðaból,
saman Njáll og Bera.
Þar skulum við vera.
Hafa skaltu í öngli þínum
tuggið jám og troðið,
og sjö sinnum soðið.
Músabiti á miðjum baug,
maðkabiti efst á baug,
og mannabiti á oddi.-
Ef þú fiskar ekki þá
ertu skammlífur maður.-
Verið getur að sum örnefni sem nefnd
eru í þessum vísum séu gleymd. Þá er til
vísa eftir Eirík Sigurðsson skólastjóra á
Akureyri sem ólst upp í Borgargarði við
Djúpavog. í henni eru þessar hendingar:
Háreist rís hér Rakkabergið/ róðrarbátamið.
Róðrarbátamið í Berufirði eru nokkur
til. Þeir sem lifðu mest á sjávarfangi þekktu
sína polla og hóla, þar sem renna mátti færi
eða leggja línustúf og góð veiði var oft vís.
Eftir Stefáni Jónssyni, sem lengi bjó á
Steinaborg, heyrði ég sagt að þar sem
Jónssel á Útlandi bar á Rakkaberg, þegar
menn voru á sjó í Sandeyjarál, hefði verið
venja að renna færi. Sumir sögðu að þar
líktist Rakkabergið sitjandi hundi og þannig
væri nafnið til komið. (Flestir munu þó
hallast að þeirri skýringu að Rakkaberg
þýði lóðrétta eða upprétta bergið, rakkur -
uppréttur í fornu máli). A Núpsgrunni var
mið, bærinn (á Núpi) um Núpsfossinn og
Kambanesið framundan Streitinu. I Núps-
pollum var fossinn um ystu húsin á Núpi og
Bjarnaskerið fremst í Hálsfjallið. Torfu-
hraun var mið, stutt vestsuðvestur úr
Bjarnaskeri. Eldri sjómenn vissu um sand-
blett og hraun í Sandeyjarál þar sem oft
fékkst bjartur og fallegur fiskur. Þá bar
Lífólfssker í Kaupstaðarklifið og Bjama-
sker í slakkann austan undir Naphorninu. I
Skorbeinsál, rétt utan við Löngu, fékkst oft
fallegur fiskur. Flúðirnar utan undir
Löngunni bar í Lönguna og hæsta þúfan á
Hrómundarey fram undan Ketilboðafles að
austan. Trillumenn innan úr Berufirði
sögðust oft fá góðan fisk við Tittlingshólm-
ann. Þá ber tangann innan við hólmann í
gamla bæinn í Fagrahvammi. Skerið utan
við hólmann ber í Berunesbæinn. Þama var
gott að vera milli 5 og 7 bæði kvölds og
morguns. Nú mun gamli bærinn í Fagra-
hvammi vera horfinn en kunnugir vita hvar
hann stóð. Þetta er gott dæmi um að menn
miðuðu oft við mannvirki og gera enn.
Nota stundum nú á dögum hús, raflínu-
staura, sjónvarpsmöstur og aðrar áberandi
byggingar er mér sagt. Hefur þetta vel
gefist. Verr fór fyrir sjómanni í fjarlægu
byggðarlagi sem sagt er að hafi róið þangað
sem miða mátti við rakstrarvél á túni einu.
En svo var rakstrarvélin færð og þá týndist
miðið. Fiskimið innarlega í Berufirði
nefndist Þrösturinn, oft kallað Skálahrygg-
urinn á síðari árum, grynnsli á milli
Skálatanga og Eyvindarness. Sumir töluðu
54