Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2001, Blaðsíða 140

Múlaþing
eldhús og vínkjallari.28 Þessar byggingar-
einingar voru undantekningalaust byggðar í
ferhyrning umhverfis svokallaðan klaustur-
garð sem klausturkirkja lokaði. Klaustur-
kirkjan stóð venjulega sunnan eða norðan
við klausturhúsin. Oft var brunnur hafður í
miðjum klausturgarðinum.29
Elsta ritaða heimild sem inniheldur
lýsingu á húsakynnum á Skriðuklaustri er
frá árinu 1598. I heimildinni, sem er skráð
tæpri hálfri öld eftir að klausturhaldi lýkur á
Skriðu, er að finna mjög ítarlega lýsingu af
byggingum á jörðinni. Þar segir ennfremur
að klausturhúsin séu fallin en að klaustur-
kirkjan sé vel standandi. Heimakirkjan er
aftur á móti að falli komin þegar úttektin er
gerð. I úttektinni er ekki getið um neinar
vistarverur sem bent gæti til klausturhalds,
sbr. lýsinguna hér að að ofan, né heldur af
henni ljóst hvaða hús hafa verið sambyggð
eða hver þeirra hafi staðið saman.30
Forkönnunin sýndi að rústir klaustursins
á Skriðu eru mjög vel fallnar til rannsókna
séu þær bomar saman við rústir annarra
klaustra á Islandi. Niðurstöður forkönnun-
arinnar eru einnig mjög skýrar og afdráttar-
lausar sem auðveldar skipulagningu fyrir-
hugaðrar fornleifarannsóknar til muna.
Eftirtalin atriði má leggja þessu til grund-
vallar:
I. Rústum klaustursins á Skriðu hefur
ekki verið raskað af seinni tíma byggingum.
II. Byggingum klaustursins hefur
sennilega lítið verið breytt á meðan það var
í notkun, sem einfaldar túlkun á rústunum.
III. Rústirnar eru ekki minni að um-
fangi en aðrar íslenskar klausturrústir frá
miðöldum, þrátt fyrir að klaustrið hafi
aðeins verið starfrækt í skamman tíma.
IV. Byggingarnar virðast vera mjög
vel varðveittar.
V. Varðveisluskilyrði virðast vera
mjög góð á staðnum.
Lengi hefur fornleifarannsókna á rústum
Skriðuklausturs verið beðið af fræði-
mönnum. Rannsóknin myndi tvímælalaust
efla þekkingu okkar á sögu Austfirðinga og
ekki síður auka hina brotakenndu þekkingu
okkar á íslenskum miðaldaklaustrum. Ef
svar fæst við helstu rannsóknarspurningum
verkefnisins með fyrirhugaðri fornleifa-
rannsókn ætti jafnframt að vera hægt að
spyrja frekari spurninga um tilhögun
klausturhalds á Skriðuklaustri, sem og á
öðrum slíkum stöðum hérlendis. Þá yrði
einnig fyrst hægt að leita eftir samanburðar-
efni utanlands, sem og innanlands, varðandi
klausturhald á miðöldum.
Heimildaskrá
Anna Sigurðardóttir 1988: Allt hafði
annan róm áður ípáfadóm. Nunnuklaustrin
tvö á lslandi á miðöldum og brot úr kristni-
sögu. Ur veröld kvenna III. Kvennasögu-
safn íslands. Reykjavík.
Blomqvist, Ragnar 1958: Kulturhistor-
isk leksikon for nordisk middelalder. Bindi
III. Bókaverzlun Isafoldar. Reykjavík.
Bruun, Daniel 1974: Við norðurbrún
Vatnajökuls. Rannsóknir á Austurlandi
sumarið 1901. Múlaþing 7. Sigurður O.
Pálsson þýddi. Egilsstaðir.
Guðrún Harðardóttir 1995: Munkaþver-
árklaustur. Vitnisburður ritheimilda um
húsakost þess og kirkju. B.A. ritgerð í sagn-
fræði við Háskóla íslands. Reykjavík.
Guðrún Harðardóttir 1998: Nokkrar
28 Blomqvist 1958:252-253; Guðrún Harðardóttir 1998:34.
29 Steinunn Kristjánsdóttir 1996:36-41; Guðrún Harðardóttir 1998:34.
30 Heimir Steinsson 1965:44-46; Helgi Hallgrímsson 1999:34.