Gerðir kirkjuþings - 2008, Síða 16

16
Setningarræða forseta Kirkjuþings, Péturs Kr. Hafstein

Virðulega Kirkjuþing.

Góðir gestir.

Nú líður að lokum þessa setningarfundar Kirkjuþings á afmælisári. Þingstörf í hálfa öld
eru að baki og vissulega gefur það tilefni til að fagna og gleðjast. Vegna hamfara og
óvissu í efnahagsmálum þjóðarinnar, sem valdið hafa þúsundum heimila í landinu
búsifjum og kvíða, var hins vegar horfið frá frekari hátíðarhöldum af hálfu kirkjunnar en
felast í þessum setningarfundi og málsverði að honum loknum auk hátíðarmessu í
Hallgrímskirkju á morgun svo sem venja stendur til. Þannig er fallið frá hátíðar-
kvöldverði Kirkjuþings, sem fyrirhugaður var nú í kvöld vegna hinna merku tímamóta.
Þess í stað hefur verið ákveðið að leggja Hjálparstarfi kirkjunnar sérstakt lið og verja
auknu fjármagni til innanlandsaðstoðar á hennar vegum á þessum erfiðu tímum.
Þjóðkirkjan á mikið verk framundan að styðja og styrkja þá sem standa höllum fæti, veita
skjól og huggun og harmabót og kannski umfram allt skerpa það gildismat, sem á rætur
að rekja til grunngilda kristninnar um nægjusemi, hógværð og náungakærleika.

Hugmyndir um Kirkjuþing íslensku þjóðkirkjunnar eiga rætur að rekja aftur á ofanverða
19. öld, voru af alvöru ræddar í árdaga heimastjórnar á Íslandi á fyrsta áratug 20. aldar og
raunar lengur en urðu ekki að veruleika fyrr en fyrir 50 árum, með lögum nr. 43/1957.
Kirkjuráð hafði hins vegar verið sett á laggirnar aldarfjórðungi fyrr, árið 1932. Á fyrsta
Kirkjuþinginu 18. október 1958, sem haldið var í húsi Thors Jensen við Fríkirkjuveg 11,
sagði biskup Íslands, herra Ásmundur Guðmundsson: „Kjarni málsins er sá, að minni
hyggju, að við Kirkjuþing mun vald kirkjunnar og sjálfsstjórn vaxa og samstarf presta og
leikmanna aukast. Hvorttveggja er höfuðnauðsyn.“ Þessi orð hins ágæta biskups hafa
bæði verið áhrínsorð og leiðarstef í starfi og stefnu Þjóðkirkjunnar síðustu hálfa öld.
Sjálfsstjórn kirkjunnar hefur aukist verulega, Kirkjuþingið hefur fengið fastan sess sem
æðsta valdastofnun Þjóðkirkjunnar og leikmenn hafa verið leiddir til öndvegis og áhrifa
að lúterskum hætti.

Auknu valdi og verkefnum fylgir aukin ábyrgð. Þjóðkirkjan hefur risið undir þessari
ábyrgð og styrkt stöðu sína sem þjóðkirkja – ekki ríkiskirkja – heldur þjóðkirkja í réttum
skilningi þess orðs – þjóðkirkja í tengslum við íslenska ríkið á grundvelli stjórnar-
skrárákvæðis og ekki síður sögulegrar hefðar. Þjóðkirkja sem vill tryggja öllum Íslend-
ingum kirkjulega þjónustu frá innstu dölum til ystu nesja. Þjóðkirkja sem veitir sam-
félaginu og menningunni styrk og stuðning og eflir siðgæði og trúarvitund. Ég vísaði til
sögulegrar hefðar og það eru ekki orðin tóm. Biskup Íslands, herra Karl Sigurbjörnsson,
lýsti þessu skýrlega í hirðisbréfi sínu til íslensku kirkjunnar árið 2001 þegar hann sagði:
„Allt frá kristnitöku hefur verið þjóðkirkja á Íslandi, þótt heitið þjóðkirkja hafi ekki orðið
til fyrr en á 19. öld. Kirkjan varð samofin lífi og örlögum þjóðarinnar, lögum hennar og
stofnunum, svo að stundum varð vart á milli skilið. ... Frá alda öðli voru íslensk þjóð og
kirkja eitt í þessu landi. Það var gæfa þjóðarinnar og mikilvægur þáttur sjálfsmyndar
okkar og menningararfs.“ Þessi orð leiðtoga Þjóðkirkjunnar er hollt að þekkja og muna.